Tòa án các cấp hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao

Xét xử nghiêm minh, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan

Năm 2023, các Tòa án triển khai nhiệm vụ trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh, xuất hiện nhiều yếu tố phức tạp mới; thách thức an ninh phi truyền thống, nhất là biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh khó lường. Trong khi đó, số lượng các loại vụ việc mà các Tòa án phải thụ lý, giải quyết tiếp tục gia tăng (tăng gần 6,8% so với năm trước) với tính chất, mức độ ngày càng đa dạng, hoạt động với phương thức, thủ đoạn tinh vi…

Bên cạnh nhiệm vụ phải làm tốt công tác giải quyết, xét xử các loại vụ việc, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và các chỉ tiêu, yêu cầu theo Nghị quyết của Quốc hội; các Tòa án còn phải tiếp tục tập trung thực hiện tốt Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án; tổ chức thi hành Nghị quyết của Quốc hội về phiên tòa xét xử trực tuyến; đặc biệt là tập trung nghiên cứu, đề xuất xây dựng và hoàn thiện dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) đảm bảo đúng tiến độ, đáp ứng được các mục tiêu và yêu cầu về cải cách tư pháp.

Ngay từ đầu năm, Ban cán sự đảng, Chánh án TANDTC đã kịp thời ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị về việc lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2023 của Tòa án nhân dân. Để nâng cao chất lượng hoạt động của Tòa án nói chung và chất lượng công tác giải quyết, xét xử nói riêng trong giai đoạn mới, phấn đấu đạt và vượt các chỉ tiêu do Quốc hội đề ra, Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ đạo, yêu cầu các Tòa án tiếp tục duy trì, triển khai đồng bộ, thống nhất và thực hiện tốt các giải pháp đột phá.

Trên cơ sở đó, các Tòa án đã khẩn trương xây dựng, đề ra chương trình, kế hoạch công tác với các nhiệm vụ, biện pháp cụ thể và tổ chức thực hiện quyết liệt nhằm nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động, quyết tâm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, yêu cầu của Nghị quyết của Quốc hội và của Tòa án nhân dân đề ra.

Với sự cố gắng, nỗ lực của đội ngũ công chức, viên chức và người lao động Tòa án các cấp, các Tòa án đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ trọng tâm công tác được giao và đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo được các Tòa án tổ chức xét xử nghiêm túc, đúng tiến độ, đúng pháp luật, theo tinh thần không có vùng cấm và không có ngoại lệ.

Qua công tác giải quyết, xét xử các vụ án hình sự cho thấy, số lượng các vụ án mà các Tòa án thụ lý tiếp tục tăng với tính chất, mức độ vi phạm ngày càng nghiêm trọng, quy mô tổ chức chặt chẽ, thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi… Tuy nhiên, với việc triển khai thực hiện nghiêm, đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả nhiều giải pháp đề ra trong thời gian qua, các vụ án hình sự đã được xét xử bảo đảm nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội. Chất lượng tranh tụng tại phiên tòa tiếp tục được bảo đảm theo hướng thực chất, hiệu quả. Hình phạt áp dụng đối với các bị cáo tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội.

Quá trình giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động, các Tòa án đã làm tốt việc hướng dẫn các đương sự thực hiện nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, tài liệu của vụ án; chủ động xác minh, thu thập chứng cứ trong những trường hợp cần thiết; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan nhằm giải quyết tốt vụ việc. Đã hạn chế đến mức thấp nhất việc để án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật.

Các Tòa án đã tập trung thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải trong quá trình giải quyết vụ án; đã hòa giải thành 80.490 vụ việc, đạt 20,7% tổng số các vụ việc dân sự sơ thẩm đã giải quyết theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, góp phần củng cố đoàn kết trong nhân dân.

Tòa án nhân dân các cấp đã phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tổ chức 3.320 phiên tòa rút kinh nghiệm trong lĩnh vực dân sự, qua đó giúp các Thẩm phán tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm, đề cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao chất lượng tổ chức phiên tòa.

Mặc dù các vụ án hành chính thụ lý tăng so với năm trước, nhưng các Tòa án đã bảo đảm tiến độ, thời hạn giải quyết, tính đến ngày 30/9/2023, không có vụ án để quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật do nguyên nhân chủ quan; tỷ lệ giải quyết tiếp tục được nâng lên, tăng 2,47% so với năm trước.

Trong quá trình giải quyết, các Tòa án đã chú trọng tổ chức đối thoại giữa các bên; tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng hồ sơ vụ án, thu thập đầy đủ chứng cứ cần thiết nhằm đảm bảo giải quyết vụ án đúng pháp luật; phối hợp với Viện kiểm sát cùng cấp tổ chức 281 phiên tòa rút kinh nghiệm...

Các Tòa án đã đối thoại thành 535 vụ việc, chiếm tỷ lệ 8,74% so với tổng số các vụ án hành chính sơ thẩm đã giải quyết. Các Tòa án đã tổ chức 1.034 phiên tòa xét xử trực tuyến các vụ án hành chính, góp phần hạn chế việc phải hoãn phiên tòa nhiều lần; hạn chế việc xét xử vắng mặt người bị kiện; giảm bức xúc cho người khởi kiện.

Đẩy mạnh cải cách tư pháp

Tiếp tục triển khai có hiệu quả Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, đến nay, các Tòa án đã bổ nhiệm được hơn 3.000 Hòa giải viên. Trong năm 2023, các Tòa án đã nhận được 299.834 đơn (295.218 đơn dân sự; 4.616 đơn hành chính) khởi kiện đủ điều kiện tiến hành hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Trong số 129.856 đơn đương sự đồng ý hòa giải, đã giải quyết 119.058 vụ việc, đạt tỷ lệ 91,68%.

Công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đạt và vượt yêu cầu Nghị quyết Quốc hội và Tòa án đề ra; công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tố tụng bảo đảm đúng pháp luật.

Về phát triển án lệ, Chánh án TANDTC đã ký Quyết định số 39/QĐ-TA ngày 24/02/2023 và Quyết định số 364/QĐ-CA ngày 01/10/2023 về việc công bố 14 án lệ mới, nâng tổng số án lệ được thông qua lên 70 án lệ.

Về thực hiện nhiệm vụ cải cách tư pháp, TANDTC đã tổ chức Hội nghị triển khai Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Hội nghị đã thảo luận, thông qua các giải pháp để tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử trong thời gian tới, thống nhất các định hướng lớn để đẩy mạnh cải cách tư pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế tổ chức thực hiện pháp luật, xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Ban cán sự đảng, lãnh đạo TANDTC đã trình Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương thông qua Đề án “Đề xuất ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên”. Hiện đang nghiên cứu, xây dựng các Đề án như: Đề án xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực của cơ quan thực hiện quyền tư pháp đối với các cơ quan thực hiện quyền hành pháp, lập pháp; Đề án nâng cao hiệu quả áp dụng thủ tục tố tụng tư pháp rút gọn; kết hợp các phương thức phi tố tụng tư pháp với các phương thức tố tụng tư pháp; Đề án cơ chế thu hồi tài sản không thông qua thủ tục kết tội bảo đảm phù hợp với thực tiễn của Việt Nam; xây dựng cơ chế xử lý vật chứng, tài sản bị tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử đối với các vụ án, vụ việc.

Về nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, các Tòa án đã tăng cường tự đào tạo thông qua việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm. Tòa án nhân dân các cấp đã phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tổ chức được 17.093 phiên tòa rút kinh nghiệm (gồm 13.492 phiên tòa hình sự, 3.320 phiên tòa dân sự và 281 phiên tòa hành chính), qua đó giúp các Thẩm phán đề cao tinh thần trách nhiệm trong chuẩn bị xét xử, nâng cao kinh nghiệm tổ chức phiên tòa.

Các Tòa án nhân dân cấp tỉnh cũng đã chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho Thẩm phán, công chức và Hội thẩm nhân dân thuộc quyền quản lý, cũng như cử cán bộ, công chức tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, quản lý nhà nước...

Trong công tác đào tạo đại học, Học viện Tòa án đang tổ chức đào tạo đối với 5 khóa với tổng số hơn 1.100 sinh viên. Công tác tuyển sinh đại học khóa 8 được thực hiện theo đúng quy định trên cơ sở Đề án tuyển sinh; công tác quản lý Học viên luôn được đảm bảo, tạo điều kiện tốt nhất để học viên, sinh viên học tập, rèn luyện.

Tiếp tục sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tính đến ngày 30/9/2023, các Tòa án nhân dân có 13.515 biên chế (gồm 6.408 Thẩm phán; 6.824 Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án và tương đương và 283 chức danh khác).

Chánh án TANDTC đã trình Chủ tịch nước bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm đối với 752 trường hợp. Công tác quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại chức vụ lãnh đạo, quản lý tiếp tục được quan tâm. Công tác tuyển dụng, điều động, luân chuyển, biệt phái được thực hiện theo đúng quy định.

Các Tòa án luôn chú trọng quan tâm công tác Hội thẩm nhân dân. Tòa án nhân dân các cấp hiện có 16.783 Hội thẩm nhân dân. Đội ngũ Hội thẩm nhân dân về cơ bản đáp ứng được yêu cầu công tác xét xử; việc phân công Hội thẩm tham gia phiên tòa đảm bảo thống nhất, khoa học.

Về cải cách thủ tục hành chính tư pháp, tiếp tục tập trung vào việc thực hiện tốt mô hình “Hành chính tư pháp một cửa”, đổi mới quy trình, thủ tục tiếp nhận, xử lý công việc theo hướng đơn giản hóa, rút ngắn thời gian giải quyết yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, công dân khi có công việc liên quan tới Tòa án.

Về ứng dụng công nghệ thông tin, các Tòa án tiếp tục sử dụng và khai thác có hiệu quả hệ thống truyền hình trực tuyến; đẩy mạnh việc triển khai áp dụng các phần mềm nội bộ dùng chung và cung cấp các dịch vụ tư pháp công của Tòa án nhân dân lên nền tảng số. Khai thác, vận hành có hiệu quả Trung tâm giám sát điều hành hoạt động Tòa án nhân dân; tiếp tục triển khai sử dụng phần mềm Trợ lý ảo cho toàn bộ Thẩm phán trong hệ thống Tòa án nhân dân để phục vụ cho công tác xét xử, đến nay đã có hơn 11.000 Thẩm phán, Thư ký được cung cấp tài khoản, tổng số lượt truy cập vào phần mềm Trợ lý ảo là hơn 3 triệu lượt.

Công tác công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử được thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả; tính đến nay, đã công bố được hơn 1,2 triệu bản án, quyết định với tổng số hơn 167 triệu lượt truy cập.

Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến phát huy hiệu quả tích cực, các Tòa án đã tổ chức xét xử trực tuyến đối với 13.617 vụ án.

Về hợp tác quốc tế, tích cực tham dự các hội nghị quốc tế do nước ngoài tổ chức bằng hình thức trực tiếp hoặc trực tuyến; đồng thời, đón, tiếp xã giao nhiều Đoàn khách quốc tế đến thăm và làm việc tại Việt Nam nhằm tăng cường mối quan hệ hợp tác, trao đổi thông tin pháp luật, tham khảo kinh nghiệm quốc tế về tư pháp vị thành niên, luật sở hữu trí tuệ, ứng dụng công nghệ thông tin...

Về công tác thông tin, tuyên truyền, được tăng cường theo hướng nâng cao chất lượng thông tin, phục vụ tốt các hoạt động của Tòa án nhân dân.. Các ấn phẩm báo chí xuất bản đảm bảo tôn chỉ mục đích, với nội dung và hình thức được đầu tư công phu, nhiều bài viết đạt chất lượng cao. Báo điện tử và các chuyên trang điện tử có nhiều tính năng hiện đại, đổi mới công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động xuất bản báo chí; cập nhật thông tin 24/7.

Công tác thi đua - khen thưởng, tiếp tục được đổi mới theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả; kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các Tòa án nhân dân. Công tác khen thưởng được thực hiện đúng trình tự, thủ tục, bảo đảm khen đúng đối tượng, thành tích theo quy định.

Công tác xét xử của Tòa án quân sự các cấp đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, 100% các vụ án được đưa ra xét xử đúng thời hạn quy định. Công tác thi hành án hình sự được quan tâm, chủ động triển khai thực hiện và bám sát yêu cầu nhiệm vụ, 100% bản án có hiệu lực pháp luật đều được ra quyết định thi hành án đúng thời gian luật định.

Phấn đấu đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội

Để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và các chỉ tiêu, yêu cầu mà các Nghị quyết của Quốc hội đề ra, hệ thống Tòa án nhân dân đã xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm công tác Tòa án trong thời gian tới.

Trước hết, toàn hệ thống Tòa án nhân dân tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc; phấn đấu đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu của Nghị quyết của Quốc hội.

Thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng. Chú trọng tập trung làm tốt công tác hòa giải, đối thoại trong giải quyết các tranh chấp, khiếu kiện. Khắc phục triệt để việc để các vụ án quá thời hạn xét xử do nguyên nhân chủ quan; bảo đảm xét xử nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm.

Thực hiện nghiêm chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong việc chỉ đạo, đôn đốc các Tòa án xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án tham nhũng, tiêu cực. Chủ động xây dựng và thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp.

Tích cực triển khai thi hành Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án để góp phần giảm áp lực công việc của các Tòa án. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.

Rà soát lại biên chế và khối lượng công việc của Tòa án nhân dân các cấp từ đó phân bổ, cơ cấu lại theo vị trí việc làm đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch.

Làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, chuyển đổi vị trí công tác. Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về công tác cán bộ phù hợp với đặc thù của Tòa án nhân dân như: xây dựng danh mục chức danh, chức vụ lãnh đạo và tương đương trong Tòa án nhân dân; sửa đổi, bổ sung Quy chế đánh giá, xếp loại công chức, viên chức, người lao động trong Tòa án nhân dân; Quy chế quản lý hồ sơ cán bộ trong Tòa án nhân dân, Quy chế nghỉ phép, chế độ phụ cấp nghề trong Tòa án nhân dân,…

Tăng cường xây dựng thể chế và bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử.

Hoàn thành Dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên và các Dự án luật, pháp lệnh được phân công chủ trì soạn thảo đảm bảo tiến độ, chất lượng; tích cực tham gia xây dựng các đạo luật do các cơ quan khác chủ trì soạn thảo.

Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn xét xử làm cơ sở cho việc xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn, án lệ và giải đáp các vướng mắc về nghiệp vụ.

Thường xuyên rà soát để sửa đổi, bổ sung ban hành đầy đủ văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Bộ luật, Luật, Nghị quyết của Quốc hội bảo đảm các quy định mới được thi hành kịp thời, thống nhất. Đổi mới quy trình lựa chọn và công bố án lệ theo hướng rút ngắn về thời gian và thủ tục, nâng cao chất lượng của án lệ.

Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng gắn với yêu cầu quy hoạch, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức và nhu cầu xây dựng, phát triển nguồn nhân lực, trong đó ưu tiên phát triển nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý.

Đa dạng các hình thức tập huấn, bồi dưỡng; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, giải đáp vướng mắc, đối thoại bằng hình thức trực tuyến; chú trọng đào tạo thông qua việc rút kinh nghiệm công tác xét xử; thực hiện tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, bản lĩnh nghề nghiệp và các kiến thức xã hội, công nghệ thông tin cho cán bộ, công chức.

Nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra, siết chặt kỷ cương, kỷ luật công vụ. Thực hiện nghiêm túc Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán; làm tốt công tác giám sát Thẩm phán, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định; hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu công tác kê khai tài sản trong Tòa án nhân dân.

Nghiên cứu, đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong các Tòa án. Kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.

Tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính; công khai, minh bạch việc sử dụng ngân sách nhà nước; quản lý chặt chẽ, tránh thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách và tài sản nhà nước.

Nghiên cứu, xây dựng và bảo đảm kinh phí cho việc triển khai thực hiện các Đề án, chương trình trọng điểm của Tòa án nhân dân. Quan tâm đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở của các Tòa án, trang bị phòng xét xử trực tuyến đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

Chủ động, tích cực hợp tác chặt chẽ với Tòa án các nước, các đối tác nhằm mở rộng các hoạt động hợp tác quốc tế, nhất là quan hệ song phương với các nước, các đối tác chiến lược, quan trọng và các nước trong khu vực.

Thực hiện tốt các dự án hỗ trợ kỹ thuật, tranh thủ nguồn tài trợ để nâng cao hiệu quả hoạt động của Tòa án. Tích cực tham gia vào các thiết chế tư pháp quốc tế; thực hiện tốt các điều ước quốc tế, các hoạt động tương trợ tư pháp.

Tiếp tục đổi mới thủ tục hành chính - tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch các hoạt động của Tòa án; tập trung hoàn thiện mô hình tổ chức và hoạt động của bộ phận “hành chính tư pháp” để thực hiện cơ chế một cửa liên thông và đơn giản hóa việc tiếp nhận, hướng dẫn giải quyết yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, công dân trước và sau các phiên tòa.

Khai thác và sử dụng có hiệu quả các phần mềm nội bộ dùng chung trong hệ thống Tòa án nhân dân; vận hành hiệu quả phần mềm Trợ lý ảo; hệ thống giám sát điều hành Tòa án nhân dân. Tiếp tục ưu tiên nguồn lực đầu tư để nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin.

Tích cực triển khai phong trào thi đua “Vì công lý”, việc triển khai các phong trào phải bảo đảm thực chất, sáng tạo. Chủ động nghiên cứu, sửa đổi các văn bản hướng dẫn về công tác thi đua, khen thưởng cho phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ trọng tâm công tác của Tòa án nhân dân.

Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về các phong trào thi đua yêu nước; tổ chức tổng kết phong trào thi đua và thực hiện bình xét, đề nghị khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân đạt thành tích xuất sắc trong công tác.