Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa bản địa

Đến với Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn là đến với bản làng của đồng bào dân tộc Tày với rất nhiều nhà sàn được xây dựng dựa theo lối kiến trúc nhà sàn truyền thống được làm bằng gỗ, không gian rộng rãi thoáng mát, hài hòa với cảnh quan của núi rừng, đồng ruộng. Điểm đặc biệt ở làng Quỳnh Sơn là ở nơi đây sở hữu rất nhiều ngôi nhà sàn, có kiến trúc đồng nhất, cùng lợp ngói âm dương, tựa lưng vào dãy núi đá vôi, mặt tiền cùng quay về một hướng, đó là hướng Nam. Nếu chỉ nhìn qua, sẽ rất dễ nhầm lẫn mọi ngôi nhà đều giống nhau, nhưng chỉ cần để ý sẽ nhận ra từng ngôi nhà có những điểm khác biệt như cửa nhà, mái nhà hay hàng hiên.

Là địa phương có bề dày về truyền thống về văn hóa lịch sử, được thiên nhiên ban tặng vẻ đẹp từ tạo hóa. Năm 2010, xã Bắc Quỳnh bắt đầu xây dựng mô hình Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, ban đầu chỉ có 5 hộ đáp ứng được tiêu chuẩn để thực hiện mô hình này, đến nay mô hình đã được phát triển rộng rãi ra toàn xã và là nơi dừng chân lý tưởng để trải nghiệm, nghỉ dưỡng tránh cuộc sống xô bồ của cuộc sống thị thành.

Là một trong 5 hộ đầu tiên tham gia mô hình du lịch cộng đồng, có ngôi nhà sàn của gia đình ông Dương Công Chài đến nay đã được gần 100 tuổi. Ông Chài cho biết: Ngôi nhà sàn 2 gian 3 chái của nhà ông trước đây được các cụ làm hoàn toàn bằng thủ công và bằng những công cụ rất thô sơ nhưng là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, lối kiến trúc của ngôi nhà có một chút cổ kính, những chi tiết bên trong cầu kỳ, tinh xảo. Hòa vào đó là một không gian rộng rãi, thoáng mát, đem lại cảm giác ấm cúng.

Ông Dương Công Chài cho biết:Là một trong 5 hộ của xã Quỳnh Sơn cũ, hiện nay là xã Bắc Quỳnh làm du lịch cộng đồng. Ngôi nhà này đã đón rất nhiều lượt khách từ trong nước lẫn nước ngoài. Cái nhà sàn của tôi đã gần 100 năm tuổi rồi đấy, coi như là một ngôi nhà cổ, đến bây giờ chưa thay đổi cái gì cả ngoài tôn tạo nền, công trình phụ để đáp ứng nhu cầu cho khách thì tôi giữ lại 100% là nhà sàn cổ của Bắc Sơn.

Đến với Bắc Quỳnh điều không thể bỏ qua, đó là ẩm thực, ẩm thực nơi đây nổi tiếng trong và ngoài tỉnh với các món ăn mang đậm hương vị núi rừng nhưng rất đặc trưng riêng biệt như món bánh trưng đen, thịt nướng ống lam. Từ những nguyên liệu sẵn có đơn giản của địa phương, đồng bào nơi đây đã phối trộn gia vị lại với nhau để sáng tạo ra những món ăn rất độc đáo để lại ấn tượng rất sâu đậm tạo nên một nét ẩm thực riêng rất khó quên.

Ông Dương Công Vấn, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn chia sẻ: Tôi cũng làm du lịch cộng đồng được hơn 10 năm rồi, tức là những người đầu tiên làm du lịch, muốn bảo tồn được văn hóa dân tộc, trước tiên phải tuyên truyền cho con cháu giữ được bản sắc văn hóa của các cụ ngày xưa, như văn hóa ẩm thực, những món ăn phải giữ được hương vị cũ. Có những cái nên vận dụng tinh hoa văn hóa mới, hoà quyện với nhau thì bản sắc văn hóa mới tốt đẹp được.

Để kích cầu du lịch và trải nghiệm văn hóa địa phương, xã Bắc Quỳnh đang kiến tạo giá trị du lịch văn hóa ẩm thực, xây dựng bản đồ ẩm thực đa dạng. Đồng thời quảng bá ẩm thực phong phú của địa phương, đưa du lịch trở thành một sản phẩm chiến lược thu hút du khách trong và ngoài nước đến địa phương.

Và không thể thiếu trong những trải nghiệm tại Làng du lịch văn hóa Quỳnh Sơn là những làn điệu hát then đàn tính. Nếu như trước đây hát then đàn tính được bà con hát cho thỏa niềm đam mê và hát để phát huy những điệu hát của cha ông để lại, thì nay các làn điệu then được đem đến phục vụ cho du khách.

Ông Dương Doãn Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn cho biết:Làng du lịch xã Bắc Quỳnh là ngôi làng cổ đã có từ lâu đời, 99% bà con sinh sống ở đây là người dân tộc Tày, cùng mang họ Dương, những nét văn hóa truyền thống của người Tày họ Dương đã được gìn giữ từ lâu đời bao gồm tiếng nói, trang phục, văn hóa phi vật thể và văn hóa vật thể, bao gồm những ngôi nhà truyền thống và những làn điệu hát then, đàn tính. Trong những năm vừa qua, các cấp chính quyền địa phương đã vận động bà con nhân dân đã chung tay gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc mình từ tiếng nói, trang phục, ẩm thực và những ngôi nhà sàn truyền thống được bà con gìn giữ và bảo tồn rất tốt.

Có thể thấy phát triển du lịch cộng đồng là một hướng đi đúng đắn và có thu nhập cho những hộ dân vốn ngày xưa chỉ dựa vào nông nghiệp, giờ đã chuyển sang làm dịch vụ một cách bài bản. Với những lợi thế tiềm năng thiên nhiên phong phú của xã, nhiều hang động, sông suối, nhiều di tích lịch sử, thì du lịch sẽ là một hướng đi mới giúp bà con thoát nghèo, vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.

Tuy nhiên, để du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa phát triển một cách bài bàn và thu hút khách du lịch, Bắc Quỳnh cần nhiều chính sách đầu tư, hỗ trợ để xây dựng kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất tại các điểm du lịch, tổ chức các lớp tập huấn cho các hộ tham gia kinh doanh du lịch cộng đồng, tạo ra nhiều hơn các sản phẩm du lịch để phục vụ nhu cầu trải nghiệm khám phá, nghỉ dưỡng...

Huyện Bắc Sơn nói chung và Làng du lịch văn hóa Bắc Quỳnh nói riêng có nhiều yếu tố du lịch, là một kho báu chưa được đánh thức hết, để làm được điều này, rất cần sự vào cuộc của các cấp, sự đồng thuận của người dân trong việc đưa ra các giải pháp và thực hiện. Qua đó, góp phần bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, tạo nguồn lực phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nhất là bà con dân tộc thiểu số miền núi của Bắc Sơn./.