Cần xem xét, làm rõ tội danh nhóm “cát tặc” trên sông Đồng Nai

Ngày 18/5/2022, TAND TX Tân Uyên mở phiên tòa xét xử sơ thẩm Vụ án hình sự số 149/2021/TLST-HS đối với các bị cáo: Hồ Thành Danh (SN 1985, xã Bình Lợi, huyện Vĩnh Cửu, Đồng Nai), Đinh Hoàng Anh Tuấn (SN 1987, xã Trị An, huyện Vĩnh Cửu, Đồng Nai), Nguyễn Tấn Phát (SN 1983, xã Thạnh Hội, TX Tân Uyên, Bình Dương) bị VKSND tỉnh Bình Dương truy tố về tội “Chống người thi hành công vụ”.

Trước đó, vào các ngày 3/12/2020, 29/1/2021, 3/6/2021, các bị can Danh, Tuấn, Phát lần lượt bị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Dương khởi tố về cùng tội danh “Chống người thi hành công vụ”.

Đây là nhóm “cát tặc” trên sông Đồng Nai. Rạng sáng ngày 10/8/2020, khi bị Tổ tuần tra Công an xã Thạnh Hội (TX Tân Uyên, Bình Dương) phát hiện vây bắt, nhóm đối tượng đã rút lỗ lù, tự đánh chìm ghe cát để trốn thoát. Theo kết luận điều tra, ghe cát chìm tạo xoáy, cuốn theo xuồng máy của Tổ tuần tra, dẫn tới việc anh Lê Thanh Hải, Phó trưởng Công an xã Thạnh Hội đuối nước tử vong.

Tại phiên tòa, căn cứ kết quả xét hỏi, tranh luận, xét thấy cần xem xét thêm những chứng cứ quan trọng không thể bổ sung tại Tòa, đồng thời Kiểm sát viên có yêu cầu trả hồ sơ điều tra bổ sung, HĐXX sơ thẩm quyết định hoãn phiên tòa, trả hồ sơ cho VKSND tỉnh Bình Dương điều tra bổ sung, làm rõ một số vấn đề.

Cụ thể, tại Quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung số 09/2022/HSST-QĐ ngày 18/5/2022 của TAND TX Tân Uyên đề nghị VKS làm rõ: Việc anh Hải rơi xuống nước trước hay sau khi bị can Hồ Thành Danh giật lỗ lù, đồng thời cũng cần xác định rõ chiếc xuồng máy của Tổ tuần tra bị chìm trước hay sau khi ghe cát bị chìm.

Tại Bản kết luận số 4614/C09B ngày 16/9/2020 của Viện Khoa học hình sự Bộ Công an kết luận: “Không đủ cơ sở để chứng minh ghe hút cát chìm có kéo theo xuồng máy…”. Kết quả chưa rõ ràng, Cơ quan điều tra cần trưng cầu giám định lại để xác định khi bị can Hồ Thành Danh rút lỗ lù, ghe cát bị chìm có kéo theo xuồng máy của Tổ tuần tra hay không.

Điều tra, làm rõ ý thức của các bị can có nhận thức được việc giật lỗ lù làm ghe hút cát chìm nhanh tạo ra vòng xoáy gây nguy hiểm tới tính mạng con người hay không, đồng thời thực nghiệm điều tra xác định thời gian chìm ghe từ khi rút lỗ lù là bao lâu.

Làm rõ việc tuần tra chống khai thác cát trái phép của Tổ tuần tra Công an xã Thạnh Hội có đúng quy trình theo quy định pháp luật hay không, phương tiện dùng để tuần tra có đúng quy định pháp luậy hay không, tổ tuần tra có mặc áo phao hay không.

Ngày 18/5/2022, VKSND tỉnh Bình Dương đã có Quyết định trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung cho Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Dương.

Ngày 13/6/2022, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định thay đổi quyết định khởi tố bị can đối với Hồ Thành Danh, Đinh Hoàng Anh Tuấn, Hồ Tấn Phát từ tội “Chống người thi hành công vụ” tại Điều 330 sang tội “Giết người” quy định tại khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự. Quyết định này đã được VKSND tỉnh Bình Dương phê chuẩn ngày 14/6/2022.

Theo luật sư Nguyễn Mộng Điệp (Đoàn Luật sư TPHCM), đây là vụ việc khai thác tài nguyên trái phép, với khối lượng ở thời điểm xảy ra sự việc là 8-10m³ cát (theo lời khai của các đối tượng tại hồ sơ). Với khối lượng này, các đối tượng chỉ bị xử phạt hành chính nếu bị bắt giữ quả tang và tịch thu tang vật vi phạm.

Luật sư Điệp phân tích, việc phát hiện Tổ tuần tra Công an xã Thạnh Hội, các đối tượng này bỏ chạy, trong đó có đối tượng Danh tự đánh chìm ghe cát (rút lỗ lù cho nước tràn vào) là “hành động đơn thuần nhằm trốn tránh bị xử lý về hành vi khai thác tài nguyên trái phép, cụ thể là để giữ phương tiện (ghe cát) tránh bị thu giữ phương tiện”. Luật sư cho rằng, trong nhận thức của đối tượng việc làm chìm ghe cát chỉ để trốn tránh việc bắt giữ phương tiện, thu giữ phương tiện, ngoài ra không có ý thức gì khác (hành động này thường xảy ra đối với các đối tượng có hành vi hút cát trộm).

Luật sư Điệp cho rằng, việc Cơ quan CSĐT, VKSND tỉnh Bình Dương không thực hiện các yêu cầu trả hồ sơ của Tòa án mà khởi tố tội danh khác, việc ban hành kết luận điều tra bổ sung, việc chuyển đổi tội danh khi không có căn cứ (lời khai và chứng cứ giết người) là không phù hợp; việc nhận định hành vi giết người chỉ dựa theo nhận định chủ quan mà không dựa vào bản cung, chứng cứ là không có cơ sở khách quan để buộc tội.

Trong khi đó, theo luật sư Nguyễn Minh Hùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Gia đình (Đoàn Luật sư TPHCM), việc truy tố các đối tượng tội giết người là chưa phản ánh đúng bản chất sự việc, bởi khi thực hiện hành vi rút lỗ lù cho ghe chìm, mục đích của các đối tượng đơn thuần là để tránh bị thu giữ phương tiện, đồng thời kết luận giám định nêu rõ không có căn cứ ghe chìm cuốn theo xuồng của Tổ tuần tra.

“Kết luận số 4614/C09B ngày 16/9/2020 của Phân viện Khoa học Hình sự tại TPHCM - Bộ Công an cũng thể hiện: Không đủ cơ sở để chứng minh ghe hút cát chìm có kéo theo xuồng máy của Tổ tuần tra. Ngày 15/6/2022, Phân viện KHHS cũng đã có Công văn 445/Cv-C09B khẳng định “không đủ cơ sở kết luận ghe hút cát chìm có kéo theo xuồng máy hay không”. Do đó, theo luật sư Hùng, việc khởi tố các đối tượng về tội Chống người thi hành công vụ là chưa có căn cứ rõ ràng, nên việc chuyển tội danh sang tội Giết người là chưa đúng bản chất sự việc.