Ám ảnh tăng cân, nhiều người trẻ mắc chứng "chán ăn tâm thần"

Kiệt sức vì ám ảnh tăng cân

Là con một trong gia đình, N.T.T. (13 tuổi, Hà Nội) vốn là người nhanh nhẹn, hoạt bát và luôn là học sinh giỏi trong suốt nhiều năm. Cách đây 1 năm, cậu bé nặng 67kg, cao 1m56. Trong khi chơi đùa, bị bạn bè trêu béo, T. suy nghĩ rất nhiều và luôn tự ti.

Dần dần, cậu không thích chơi với các bạn, không thích tham gia các hoạt động ở trường lớp. Sau đó T. tự tìm hiểu các phương pháp giảm cân trên mạng xã hội, tự giảm tất cả lượng thức ăn nạp vào cơ thể, đồng thời tập các bài tập đốt mỡ thừa với cường độ cao.

Lúc này T. bước vào giai đoạn dậy thì, chiều cao tăng nhanh chóng, cân nặng cũng giảm, thân hình cân đối. Dù vậy, cậu vẫn duy trì việc ăn kiêng và tập luyện. T. dần trở nên gầy gò, có biểu hiện mệt mỏi.

Tuy nhiên, cậu bé vẫn cho rằng cơ thể mình bình thường, cảm thấy phần tay chân và bụng vẫn còn béo. Do đó, cậu duy trì chế độ ăn kiêng và tập luyện như cũ vì cho rằng nếu ăn thịt cá như bình thường thì sẽ rất béo và sẽ bị bạn bè chế nhạo.

Cách vào viện 2 tháng, bệnh nhân cao 1m73, nặng 51kg, dù cha mẹ khuyên nên ngừng kiêng ăn và luyện tập, nhưng nam sinh không nghe, gần như không ăn thịt cá, kể cả rau củ quả cũng ăn với lượng nhỏ (1 vài cọng rau trong ngày), chỉ ăn bánh bao chay buổi sáng, và 1 vài thìa cơm trắng vào buổi trưa và tối. Đặc biệt, khi không tập thể dục người bệnh có cảm giác đau khổ, bồn chồn, bứt rứt, khó chịu trong người, bắt buộc phải tập luyện theo chế độ.

Thấy con trở nên ít nói chuyện với bố mẹ và bạn bè trong lớp học, giảm hứng thú với các sở thích trước đó, chỉ tập trung vào việc tập thể dục và ăn kiêng, bố mẹ lo lắng cho con đi khám.

ThS.BS Nguyễn Phương Linh - Phòng điều trị rối loạn cảm xúc và rối loạn ăn uống (M6), Viện Sức khoẻ tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tại đây bệnh nhân được chẩn đoán hội chứng trầm cảm và có chỉ định điều trị nội trú. Sau nửa tháng điều trị, người bệnh đã ăn uống tốt hơn, không còn quá lo béo nữa. 1 tháng sau bệnh nhân được xuất viện về theo dõi. Khám lại sau 2 tháng, tình trạng cảm xúc và ăn uống của người bệnh tiến triển tốt.

Trẻ dậy thì dễ mắc bệnh chán ăn tâm thần

Theo BS Vũ Sơn Tùng - Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), chán ăn tâm thần là rối loạn ăn uống do hạn chế năng lượng nạp vào so với nhu cầu. Bệnh nhân sẽ có cảm giác sợ hãi về việc tăng cân, thậm chí không thể nhận ra mức độ nghiêm trọng khi trọng lượng cơ thể giảm thấp đáng kể.

Có 2 loại chán ăn tâm thần. Một là hạn chế ăn uống: Người bệnh hạn chế lượng thức ăn nạp vào bằng cách ăn càng ít càng tốt; hai là ăn và đào thải: Người bệnh ăn thức ăn nhưng sau đó bị nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng để tống thức ăn ra ngoài.

Tại Mỹ, tỷ lệ mắc chứng chán ăn tâm thần suốt đời chiếm khoảng 0,6% ở dân số trưởng thành. Tỷ lệ mắc ở nữ giới gấp 3 lần nam giới. Căn bệnh này thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên, thường là khi bắt đầu dậy thì và hình dạng cơ thể thay đổi. 85% bệnh nhân ở trong độ tuổi từ 13 đến 18. Tuổi khởi phát rối loạn trung bình là 18. Tuy nhiên, tỷ lệ người mắc bệnh khi dưới 15 tuổi ngày càng tăng.

Lý giải về nguyên nhân khiến chứng chán ăn tâm thần thường khởi phát ở tuổi dậy thì, theo BS Vũ Sơn Tùng, ở độ tuổi này, các bé thường so sánh với cơ thể của bạn bè và đôi khi nhận thức tiêu cực về cơ thể của mình, từ đó, quyết định ăn kiêng, làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn ăn uống. Thêm vào đó, sự phổ biến của phim ảnh và tạp chí dẫn đến việc truyền bá chuẩn mực cái đẹp về sự thon gọn.

"Áp lực phải tuân theo một hình ảnh cơ thể lý tưởng cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của một cá nhân và làm tăng nguy cơ mắc chứng chán ăn tâm thần", BS Vũ Sơn Tùng nói.

Dấu hiệu nhận biết bệnh là giảm cân quá mức, ngoại hình mỏng manh, mệt mỏi, mất ngủ, chóng mặt hoặc ngất xỉu, mất kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt, táo bón và đau bụng, da khô hoặc hơi vàng, không chịu được lạnh, nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường, huyết áp thấp.

Ở mức nghiêm trọng nhất, chán ăn tâm thần còn có thể gây tử vong đột ngột do rối loạn nhịp tim, mất cân bằng điện giải trong cơ thể.

Ngoài các biến chứng về thể chất, người mắc chứng chán ăn thường mắc các rối loạn tâm thần khác, bao gồm: Trầm cảm, lo âu và các rối loạn cảm xúc khác, rối loạn giấc ngủ, nhân cách, ám ảnh cưỡng chế, lạm dụng rượu và chất gây nghiện, hành vi tự hủy hoại, ý tưởng và hành vi tự sát.

Các bác sĩ khuyến cáo, với người bệnh là thanh thiếu niên, những rối loạn tâm thần khởi phát của chứng chán ăn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc hình thành nhân cách trong tương lai. Vì vậy, người bệnh cần được đến khám tại chuyên khoa tâm thần để tìm nguyên nhân và điều trị hiệu quả.