Tổng thống Putin hạ bút ký luật rút Nga khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở

Phía Nga cho rằng quyết định của Mỹ không tái gia nhập Hiệp ước Bầu trời Mở là "một sai lầm chính trị" trong bối cảnh Moscow và Washington chuẩn bị cho Hội nghị Thượng đỉnh giữa tổng thống hai nước tại Geneva, Thụy Sỹ vào ngày 16/6 tới đây.

Ngày 27/5, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman thông báo với Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov về quyết định của Mỹ không quay trở lại Hiệp ước Bầu trời Mở.

Trong khi đó, cả hai viện của Nga cũng nhanh chóng nhất trí thông qua dự luật rút khỏi OST.

Trước đó, Nga cũng nhiều lần bày tỏ thất vọng về việc Mỹ không trở lại OST và cho rằng quyết định này sẽ không tạo được bầu không khí có lợi cho các cuộc thảo luận về kiểm soát vũ khí trong khuôn khổ cuộc gặp thượng đỉnh.

Được biết, Hiệp ước Bầu trời Mở được ký kết năm 1992 và có hiệu lực từ năm 2002, cho phép 35 quốc gia thành viên, trong đó có Nga và Mỹ, thực hiện các chuyến bay giám sát trong không phận của nhau, công khai thu thập thông tin về các lực lượng và hoạt động quân sự của nhau theo các hạn ngạch bay đã được thống nhất từ trước.

Hiệp ước được coi là một trong những trụ cột đảm bảo an ninh ở cựu lục địa. Mục đích chính của văn kiện này là để theo dõi thực trạng các quốc gia thực thi những thỏa thuận giải trừ quân bị (mà hàng đầu là Hiệp ước về các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu), và bằng cách đó hoá giải những mối lo ngại mới phát sinh, xây dựng niềm tin lẫn nhau.

Thế nhưng, cả Moscow và Washington thường xuyên cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận.

Vào tháng 5/2020, chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khởi động tiến trình rút khỏi Hiệp ước và đã hoàn tất ngày 22/11/2020.

Đến tháng 1/2021, Moscow cũng thông báo bắt đầu các thủ tục trong nước để rút khỏi Hiệp ước, viện dẫn lý do "thiếu tiến bộ" trong việc duy trì OTS sau khi Mỹ rút khỏi khuôn khổ này.

Mặc dù sau đó Tổng thống Joe Biden đã xem xét lại các quyết sách của chính quyền tiền nhiệm, bao gồm cả việc rút khỏi OST, song cuối cùng, Mỹ vẫn quyết định không quay trở lại.

Theo các chuyên gia, sự đổ vỡ của Hiệp ước Bầu trời Mở khiến Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) cũng bị đẩy đến bở vực.

Thế nhưng, ngày 4/2 vừa qua (theo giờ Việt Nam), Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gia hạn Hiệp ước New START thêm 5 năm. Với quyết định này, cả Nga và Mỹ đã chính thức gia hạn hiệp ước duy nhất còn lại về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa hai cường quốc.