Cần chuẩn mực khi dùng mạng xã hội, tránh sự cố đáng tiếc

Theo Báo cáo toàn cảnh Digital Vietnam 2022, tổng dân số nước ta tính đến tháng 2/2022 là 98,56 triệu dân, có 72,1 triệu người dùng internet. Nhiều năm qua, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có lượng người dùng MXH cao nhất thế giới mà chiếm tỉ lệ lớn là thanh thiếu niên.

Thực tế hiện nay, MXH mang lại nhiều lợi ích tích cực cho cuộc sống hàng ngày. Là kênh thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đưa thông tin về tình hình kinh tế - xã hội của đất nước đến với Nhân dân một cách nhanh chóng, chính xác; thông qua ứng dụng Zalo, cơ quan nhà nước giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp được dễ dàng, thuận lợi hơn.

Người sử dụng MXH có thể gọi video ổn định, livestream, chat nhóm tiện ích, nhắn tin, gửi ảnh nhanh chóng, xem nhật ký bạn bè, đăng tin, bài, hình ảnh. Đây là phương tiện để mỗi người dân có thể bày tỏ quan điểm cá nhân, chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm sống, nêu gương người tốt, việc tốt để mọi người học tập và làm theo; hoặc phản ánh những tiêu cực, bất hợp lý, những hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức, cá nhân để cơ quan chức năng của Nhà nước xử lý theo quy định pháp luật.

Thông qua MXH, các tổ chức, cá nhân có thể chia sẻ, cập nhật tin tức, trao đổi thông tin, tìm kiếm việc làm, giải quyết công việc hàng ngày, giao lưu, kết nối bạn bè, gia đình, cộng đồng, mở rộng quan hệ, hội nhập quốc tế. Đối với doanh nghiệp, có thể quảng cáo, đăng tin tuyển dụng miễn phí, kinh doanh tiết kiệm chi phí, thời gian, sức lao động và thân thiện với môi trường.

MXH cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, góp phần xây dựng Chính phủ điện tử, hướng đến Chính phủ số. Là phương tiện giúp cho mọi người dân trao đổi, chia sẻ thông tin trực tuyến…

Theo nhiều chuyên gia, môi trường mạng là không gian ảo nhưng phát ngôn trên không gian mạng không hề ảo, bởi đằng sau đó là những con người thật. Tại phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 10/8/2022, Bộ trưởng TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã nhấn mạnh, việc lên mạng xã hội không phải là vô danh, phải định danh để các phát ngôn có trách nhiệm hơn.

Có thể nói, quyền tự do ngôn luận, được bày tỏ quan điểm, chính kiến của công dân là điều rất đáng tôn trọng nhưng cần tuân thủ đúng Hiến pháp và quy định của pháp luật. Hiện đã có một loạt văn bản quy phạm pháp luật như: Luật Tiếp cận thông tin, Luật An ninh mạng, Luật Viễn thông; Bộ Luật Hình sự, Bộ Luật Dân sự, Bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng, Quy tắc ứng xử của nghệ sĩ, người có ảnh hưởng tới công chúng... Đây là những cơ sở pháp lý cần thiết để điều chỉnh phát ngôn, hành vi, ứng xử và cả sản phẩm văn hóa trên không gian mạng.

Theo Bộ trưởng TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, các thông tin sai sự thật trên không gian mạng hiện nay chủ yếu trên các nền tảng xuyên biên giới. Một số nghị định quản lý các nền tảng xuyên biên giới đã được sửa đổi và sẽ được ban hành trong thời gian tới, sẽ tạo hành lang pháp lý rất quan trọng để quản lý.

Bộ TT&TT đã làm việc với các nền tảng xuyên biên giới thực thi pháp luật tại Việt Nam như Facebook, Youtube đã nâng tỉ lệ đáp ứng yêu cầu của các cơ quan nhà nước từ dưới dưới 20% năm 2018 lên 90% - 95%. Trước 2018 chỉ bóc 5.000 tin, video thông tin sai sự thật thì đến nay con số này tăng 20 lần, bóc gỡ gần 100.000 tin, video.

Bộ TT&TT đã thành lập Trung tâm an toàn không gian mạng quốc gia để phát hiện sớm các thông tin xấu độc, sai sự thật. Khả năng xử lý của trung tâm này đã tăng từ 100 triệu tin lên 300 triệu tin một ngày. Ngoài ra, từ năm 2021, Bộ thành lập Trung tâm xử lý tin giả Việt Nam để tiếp nhận phản ánh của người dân, các tổ chức về tin giả để xử lý.

“Việc bóc gỡ thông tin sai sự thật trên không gian mạng cũng như dọn rác trên không gian mạng, là việc của cả hệ thống chính trị, các bộ ngành địa phương và mọi người dân”, Bộ trưởng TT&TT nhấn mạnh.

Được biết, Bộ TT&TT đang soạn thảo Chỉ thị của Thủ tướng về vấn đề này và cho rằng, việc dọn rác không thể chỉ là việc của Bộ TT&TT, Bộ Công an mà là của tất cả các bộ ngành, địa phương và toàn dân để làm sạch không gian sống mới của chúng ta. Bộ TT&TT, Bộ Công an có nhiệm vụ cung cấp công cụ và cơ chế tháo gỡ các thông tin sai sự thật.

Bộ trưởng TT&TT cho rằng, không gian mạng là không gian sống mới, rất mới. Chúng ta sống trong thế giới thực hàng chục ngàn năm nay rồi mà vẫn còn nhiều vấn về. Do vậy, vấn đề tuyên truyền giáo dục về không gian mạng là rất quan trọng, rất lâu dài và phải liên tục. Hầu hết các báo điện tử, đài truyền hình đều có chuyên mục nhịp sống số, công nghệ số, thông tin truyền thông…

Có thể nói, những năm gần đây, các nền tảng mạng xã hội đã trở thành phương tiện truyền thông, tương tác, giải trí không thể thiếu trong đời sống xã hội. Bên cạnh mặt tích cực không thể phủ nhận, mạng xã hội cũng đem lại nhiều hệ lụy, đó là sự xuất hiện những hành vi nói xấu, bôi nhọ, tin giả tràn lan gây tổn hại nghiêm trọng uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân, gây tổn hại về kinh tế, thương hiệu, gây phức tạp an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Không ít người lợi dụng MXH để đăng tin giật gân câu view, câu like nhằm mục đích cá nhân, nhưng cũng có khi đem lại những tác hại cho người khác. Thậm chí, một số cá nhân lợi dụng MXH để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Vụ án Nguyễn Phương Hằng như một lời cảnh tỉnh về chuẩn mực khi phát ngôn và sử dụng mạng xã hội.

Theo đó, xuất phát từ hoạt động từ thiện, Nguyễn Phương Hằng bị người khác lợi dụng để trục lợi cá nhân. Bức xúc, Nguyễn Phương Hằng đã thường xuyên livestream muốn lôi ra dư luận những khuất tất trong hoạt động từ thiện của nhiều người, dẫn đến những hành động có lời lẽ mắng chửi nhau xảy ra trên mạng xã hội. Hậu quả là Nguyễn Phương Hằng bị Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM khởi tố và điều tra về hành vi “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 BLHS.

Theo Kết luận điều tra, Nguyễn Phương Hằng là Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam được nhiều biết đến và theo dõi trên MXH. Lợi dụng sức ảnh hưởng của cá nhân, Nguyễn Phương Hằng đã liên tục tổ chức các buổi livestream phát ngôn về nhiều chủ đề, nhiều nội dung chưa được kiểm chứng và phát ngôn về chuyện bí mật đời tư, cuộc sống riêng của nhiều cá nhân, làm ảnh hưởng đến uy tín cá nhân, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác; đã gây ảnh hưởng tác hại xấu trong dư luận xã hội.

Vừa qua, Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM đã đề nghị truy tố Nguyễn Phương Hằng về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 BLHS.

Nói về vụ án Nguyễn Phương Hằng, ông Nguyễn Quang Tuấn (con ruột bà Nguyễn Phương Hằng) cho biết: “Từ khi bị khởi tố, bắt tạm giam, điều tra đến nay, mẹ tôi đã nhận thức được sai phạm của mình. Bà đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, cam kết không tái phạm và luôn mong được nhà nước khoan hồng cho những sai phạm để có cơ hội tiếp tục được cống hiến cho xã hội”.

Có thể nói, MXH mang lại nhiều lợi ích tích cực cho cuộc sống hàng ngày. Nó đòi hỏi mọi người khi sử dụng cần hết sức chuẩn mực, tuân theo quy định của pháp luật, tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra để “vướng vào lao lý” như Nguyễn Phương Hằng.