Bà Rịa - Vũng Tàu: Người có tiền sử “loạn thần” được ký kết tặng cho tài sản (!?)

Hồ sơ thể hiện, ngày 18/12/2012, bà Lý được UBND TP Bà Rịa cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số BM-512156, thửa đất số 236 tờ bản đồ số 22, diện tích 1.235,4m² tại số 5/33, Khu phố 2, phường Long Toàn, TP Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Ngày 14/4/2022, ông Lê Thanh Bình - Trưởng Văn phòng Công chứng Lê Thanh Bình đến nhà ông Đào Thanh Quang (con ruột bà Lý) để lập Hợp đồng tặng cho QSDĐ tại thửa 236, tờ bản đồ số 22, chuyển từ bà Lý sang ông Quang (thời điểm đó có ông Trần Hải Sơn là người làm chứng). Sau khi ký kết, ông Quang làm các thủ tục chuyển quyền sở hữu tài sản đối với phần tài sản trên. Đến ngày 18/5/2022, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cấp GCNQSDĐ cho ông Quang, vào sổ số CS-5037.

Hợp đồng ký kết giữa bà Lý và ông Quang có đoạn: “Tại thời điểm ký Hợp đồng, giao dịch này bà Nguyễn Thị Ngọc Lý hoàn toàn minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối hoặc ép buộc và đã tự nguyện giao kết là đúng...”.

Phần xác nhận của Văn phòng Công chứng cũng nêu rõ: “Tại thời điểm ký và điểm chỉ vào Hợp đồng này, các bên giao kết có năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật... Bà Nguyễn Thị Ngọc Lý không đọc được nên phải có người làm chứng. Bà Nguyễn Thị Ngọc Lý đã tự mời người làm chứng…”.

Điều đáng nói, từ tháng 6/2017, Bệnh viện Tâm thần tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã chẩn đoán bà Lý bị “Rối loạn cảm xúc lưỡng cực, hiện thời là giai đoạn hưng cảm có các triệu chứng loạn thần”. Theo người nhà bà Lý, dù đã dốc hết sức chữa trị nhưng bệnh tình không thuyên giảm mà ngày càng trầm trọng. Đến năm 2021, bà Lý đã không thể nhận thức, làm chủ được hành vi, đãng trí... cùng nhiều triệu chứng về thần kinh.

Một lãnh đạo Bệnh viện Tâm thần tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho rằng, tác hại và các pháp lý liên quan đến quan hệ dân sự xoay quanh việc một người đã mất đi năng lực hành vi dân sự trong vấn đề ký kết các giao dịch, đặc biệt trong trường hợp của bà Lý. Về mặt pháp lý, muốn xác định người bị tâm thần, phải đưa đi giám định, vì bệnh này diễn tiến mỗi ngày mỗi khác. Đối với người đã 75 tuổi rất có thể bị Alzheimer (bệnh giảm trí nhớ) hoặc teo não tuổi già.

Thời điểm gần nhất bà Lý được gia đình đưa đi khám bệnh vào năm 2017, bác sĩ chẩn đoán rối loạn cảm xúc lưỡng cực, có triệu chứng loạn thần. Trường hợp này rơi vào triệu chứng rối loạn cảm xúc ký sắc, có triệu chứng loạn thần kèm theo là thuộc dạng rối loạn tâm thần.

Cũng theo vị này, người bị rối loạn tâm thần sẽ không đủ năng lực hành vi dân sự. Thời điểm năm 2017, bác sĩ khám chẩn đoán bà Lý rối loạn cảm xúc lưỡng cực, triệu chứng loạn thần. Đến nay đã 5 năm, diễn tiến bệnh không điều trị có thể sẽ nặng hơn. Muốn xác định tính pháp lý chính xác, phải đưa đến Bệnh viện Tâm thần Trung ương II giám định pháp y tâm thần.

Trước đó, lý giải về việc chứng thực cho cá nhân có tiền sử “loạn thần”, ông Lê Thanh Bình (người trực tiếp chứng thực Hợp đồng trên) cho biết: “Khi được yêu cầu, tôi đến nhà bà Lý để công chứng, có người làm chứng và có quay clip đầy đủ, không có dấu hiệu tâm thần... Trường hợp người nhà bà Lý có cơ sở khẳng định bà Lý bị tâm thần, mất năng lực hành vi thì họ có thể kiện và đề nghị TAND TP Bà Rịa tuyên hợp đồng cho tặng vô hiệu. Về trách nhiệm của Công chứng viên thì tôi thực hiện đầy đủ thủ tục theo luật”.

Từ việc bà Nguyễn Thị Ngọc Lý từng được bệnh viện tâm thần xác định có triệu chứng “loạn thần” vào năm 2017, nhưng đến năm 2022 vẫn đủ năng lực hành vi dân sự để lập Hợp đồng tặng cho QSDĐ khiến quyền lợi của người có liên quan bị ảnh hưởng. Do đó, bà Mai Thị Bích Vân (SN 1987, ngụ TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, con dâu bà Lý) đã gửi đơn tố giác các hành vi có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” của ông Quang cùng các cá nhân có liên quan đến Công an TP Bà Rịa và Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Tuy nhiên, Công an TP Bà Rịa và Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã không thụ lý tố giác tội phạm, mà hướng dẫn bà Vân kiện ra Tòa.

Theo luật sư Huỳnh Phước Hiệp (Đoàn Luật sư TPHCM), căn cứ hồ sơ và đối chiếu theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, Cơ quan Cảnh sát điều tra có thẩm quyền phải giám định tâm thần cho bà Lý. Trường hợp kết luận giám định xác định bà Lý tâm thần, không đủ năng lực hành vi dân sự để giao kết hợp đồng, thì có căn cứ khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với những người tổ chức, lập hợp đồng tặng cho về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Luật sư Hiệp cho rằng, việc cơ quan Công an TP Bà Rịa và Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu không thụ lý tố giác tội phạm, mà hướng dẫn bà Vân kiện ra Tòa là chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật tố tụng hình sự.