2023 có thể là năm nắng nóng kỷ lục?

Sự bất thường của El Nino

Sự bất thường của El Nino

Theo GS Trần Thục, Hội Khí tượng Thủy văn Việt Nam, El Nino được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và đông Thái Bình Dương, kéo dài 8-12 tháng (hoặc lâu hơn), thường xuất hiện 3-4 năm/lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn. La Nina (ngược với El Nino) là hiện tượng lớp nước biển bề mặt ở khu vực nói trên lạnh đi dị thường, xảy ra với chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn El Nino.

Chu kỳ của La Nina thường kéo dài hơn El Nino, theo số liệu quan trắc từ năm 1950, thời gian trung bình của một lần xuất hiện La Nina là 15,4 tháng, nhiều nhất 37 tháng, từ mùa xuân năm 1973 đến mùa xuân năm 1976.

Cả El Nino và La Nina có liên quan với dao động của khí áp giữa 2 bờ phía đông và phía tây Thái Bình Dương - Đông Ấn Độ Dương (Dao động Nam) và được gọi chung là ENSO. El Nino và La Nina là hai giai đoạn đối lập của ENSO, liên quan đến những thay đổi về áp suất khí quyển, gió, lượng mưa và nhiệt độ trên Thái Bình Dương nhiệt đới.

Chuỗi số liệu thống kê về ENSO đã ghi nhận những đợt El Nino siêu mạnh (nhiệt độ nước biển vượt ngưỡng trung bình nhiều năm trên 20C) là vào các đợt 1982-1983, 1997-1998, 2015-2016, trong đó El Nino 2015-2016 là mạnh nhất trong chuỗi số liệu.

Đây được ghi nhận là năm có nhiệt độ trung bình toàn cầu cao nhất trong chuỗi số liệu quan trắc. Các đợt La Nina mạnh gần đây là vào các năm 1998-2000, 2007-2008, 2010-2011.

El Nino có thể gây ra hạn hán ở những vùng thường có lượng mưa cao, chẳng hạn như Đông Nam Á, Đông Bắc của Nam Mỹ và một số vùng phía nam châu Phi.

Trong khi một số khu vực bị hạn hán, các khu vực khác dễ bị lũ lụt hơn trong các đợt El Nino xảy ra, khi nước ấm từ phía tây của Thái Bình Dương di chuyển về phía đông gây ra mưa lớn và lũ lụt ở một số khu vực. Điển hình như Peru, Ecuador, một phần của Brazil và Argentina đã trải qua lũ lụt nghiêm trọng trong các đợt El Nino trước đây.

Cũng theo GS Trần Thục, El Nino ảnh hưởng đến sự hình thành và cường độ của bão và xoáy thuận nhiệt đới, dẫn đến nhiều cơn bão hơn ở trung tâm và phía đông Thái Bình Dương nhưng ít hơn ở Đại Tây Dương. El Nino có thể dẫn đến nhiệt độ cao hơn đáng kể so với bình thường ở một số vùng.

Đặc biệt, El Nino siêu mạnh vào năm 2015-2016 đã góp phần tạo nên một năm nóng kỷ lục. Điều kiện hạn hán trong các sự kiện El Nino có thể làm nhiệt độ cao hơn và khô hạn, dẫn tới tăng khả năng cháy rừng ở các vùng của Úc, Indonesia và rừng nhiệt đới Amazon.

Dựa trên các thống kê khí hậu, có thể nhận định một số tác động trong thời gian tới đối với Việt Nam:

Bão và áp thấp nhiệt đới có thể xuất hiện không nhiều, tập trung vào giữa mùa, nhưng diễn biến phức tạp, trái quy luật. Các đợt gió mùa đông bắc ít hơn bình thường, mùa đông kết thúc sớm, nhiệt độ trung bình các tháng có thể cao hơn trung bình, nắng nóng có khả năng gay gắt và có nhiều ngày nắng nóng hơn so với năm 2022.

Lượng mưa có thể ít hơn so với trung bình từ 25-50% đặc biệt là ở khu vực miền Bắc, tuy nhiên có thể xuất hiện mưa lớn cực đoan.

Việt Nam cần đề phòng điều kiện ít mưa dẫn đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc.

Những đợt hạn hán gay gắt, xâm nhập mặn vào năm 2015-2016 và 2019-2020 ở nhiều nơi trên cả nước do ảnh hưởng của El Nino nhắc Việt Nam chủ động có giải pháp giảm nhẹ tác động của El Nino.

Một điểm đáng lưu ý và đang nhận được sự quan tâm của toàn cầu đó là tác động kép của El Nino và biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng tình trạng nóng lên toàn cầu.

Chúng ta vừa trải qua 8 năm nóng nhất được ghi nhận theo số liệu lịch sử. Sự phát triển của El Nino năm 2023 cùng với sự nóng lên toàn cầu do biến đổi khí hậu rất có thể dẫn đến một đợt nóng toàn cầu mới và có khả năng phá vỡ kỷ lục về nhiệt độ xác lập năm 2016.

Những nỗ lực thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của những tác động này.