E-magazine: Áp dụng thủ tục rút gọn trong xét xử, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi dịch bệnh Covid-19

BVCL - Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, việc áp dụng thủ tục rút gọn trong quá trình xét xử các vụ án vi phạm pháp luật liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19 đã mang lại hiệu quả rõ rệt, có tính răn đe, giáo dục cao, được đông đảo người dân quan tâm.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao về việc yêu cầu Tòa án nhân dân các cấp trong cả nước phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng khẩn trương điều tra, truy tố, xét xử nghiêm khắc, đúng quy định của pháp luật đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19, kể từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, hàng nghìn vụ án đã được đưa ra xét xử.

Tất cả các vụ án đều được áp dụng thủ tục rút gọn từ giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Từ giai đoạn Tòa án thụ lý vụ án đến khi kết thúc việc xét xử sơ thẩm chỉ thực hiện trong thời gian rất ngắn. Kết quả này thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của các cơ quan tiến hành tố tụng để đảm bảo đưa vụ án ra xét xử kịp thời, nghiêm minh và đúng quy định.

Từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát đã có rất nhiều vụ án vi phạm pháp luật liên quan đến phòng, chống dịch được đưa ra xét xử công khai. Vụ án “chống người thi hành công vụ” mới đây được Tòa án nhân dân huyện Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng đã đưa ra xét xử theo thủ tục rút gọn vào ngày 02/8/2021 đối với bị cáo Trần Văn Hùng (SN 1977, ngụ ấp An Hưng, xã An Thạnh 3, huyện Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng) và tuyên phạt bị cáo 01 năm tù giam là một ví dụ điển hình. Chánh án Tòa án nhân dân huyện Liên Lâm Anh Thảo là Thẩm phán chủ tọa phiên toà. Đây là vụ án xét xử vi phạm pháp luật liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19 theo Chỉ thị của Chánh án và hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, việc xét xử của Tòa án do Hội đồng xét xử gồm Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân tiến hành, sau khi nghị án, Hội đồng xét xử quyết định theo hình thức biểu quyết. Tuy nhiên, phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án theo thủ tục rút gọn do một Thẩm phán tiến hành, sau phần thủ tục bắt đầu phiên tòa, Kiểm sát viên công bố quyết định truy tố, còn các trình tự, thủ tục khác được thực hiện theo thủ tục chung và không tiến hành nghị án. Đây là điểm khác biệt so với Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2003.

Trình tự thủ tục rút gọn cũng bao gồm các bước như thủ tục tố tụng hình sự thông thường (khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm), tuy nhiên thủ tục rút gọn quy định các thời hạn ngắn hơn so với thủ tục thông thường trong tố tụng hình sự. Thời hạn điều tra theo thủ tục rút gọn là 20 ngày kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án. Thời hạn truy tố là trong thời hạn 5 ngày kể từ ngày nhận được quyết định đề nghị truy tố và hồ sơ vụ án. Thời hạn quyết định đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm là 10 ngày kể từ ngày thụ lý vụ án; trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày ra quyết định, Tòa án phải mở phiên tòa xét xử vụ án.

Trong vụ án xét xử “chống người thi hành công vụ” nêu trên, bị cáo Trần Văn Hùng thực hiện hành vi phạm tội trong lúc cả nước nói chung và tỉnh Sóc Trăng nói riêng đang “gồng mình” chống dịch và thực hiện theo Chỉ thị số 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Vì vậy, cần phải phối hợp điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh trong thời gian sớm nhất để phòng ngừa chung cho các hành vi tương tự trong xã hội, nâng cáo ý thức, trách nhiệm của mỗi công dân trong việc phòng, chống dịch bệnh.

Dù bối cảnh có nhiều khó khăn, nhưng xác định đây là vụ án điểm, khi cả nước đề cao cảnh giác, quyết liệt ngăn chặn dịch bệnh, Thẩm phán Liên Lâm Anh Thảo cho biết trong quá trình tố tụng Tòa án đã chủ động phối hợp với Cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện kiểm sát, phân công Thẩm phán tiếp cận hồ sơ vụ án ngay từ giai đoạn điều tra, truy tố.

Hồ sơ vụ án đã được nghiên cứu rất thận trọng, kỹ lưỡng, từ các yếu tố cấu thành tội phạm, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, khung hình phạt dự kiến áp dụng đối với bị cáo… Kế hoạch điều khiển phiên tòa được xây dựng rất chi tiết, mọi phương án đều phải được tính đến, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, nhưng phải đảm bảo quyền lợi của bị cáo. Trong giai đoạn xét xử, một mặt khẩn trương nghiên cứu hồ sơ, ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, lên kế hoạch mở phiên tòa đúng quy định của Tòa án nhân dân Tối cao về phiên tòa trong giai đoạn phòng, chống dịch bệnh.

Để đạt được các yêu cầu đó, các Điều tra viên, Kiểm sát viên và Thẩm phán phải hết sức nỗ lực, chạy đua với thời gian để kịp hoàn thành tiến độ tố tụng. Toàn bộ thời gian kể từ khi khởi tố vụ án đến khi kết thúc việc xét xử vỏn vẹn chỉ có 12 ngày.

Kết quả này không chỉ là sự cố gắng của các cá nhân Điều tra viên, Kiểm sát viên và Thẩm phán mà là kết quả của cả tập thể lãnh đạo các cơ quan tiến hành tố tụng của huyện và sự phối hợp, tạo điều kiện của cấp ủy, chính quyền địa phương.

Thẩm phán Liên Lâm Anh Thảo chia sẻ thêm “khi xét thấy người thực hiện hành vi phạm tội bị bắt quả tang, sự việc phạm tội đơn giản, chứng cứ rõ ràng, thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng, người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng, đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn thì các cơ quan tiến hành tố tụng quyết định áp dụng thủ tục rút gọn. Mặc dù thời hạn tiến hành tố tụng rất ngắn, nhưng các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn phải đảm bảo đúng trình tự thủ tục, đảm bảo quyền của bị cáo khi tham gia tố tụng, đảm bảo việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật”.

Theo hồ sơ vụ án, khoảng 06 giờ 50 phút ngày 19/7/2021 Trần Văn Hùng một mình điều khiển xe mô tô, không đeo khẩu trang từ nhà chạy ra lộ đal ông Sáu đến chốt kiểm soát số 9, tại đây tổ công tác tại chốt kiểm soát dịch Covid-19 đã yêu cầu Hùng dừng xe lại để nhắc nhỡ đeo khẩu trang khi ra khỏi nhà, Hùng không chấp hành hiệu lệnh dừng xe mà tiếp tục cho xe bỏ chạy. Sau đó Hùng dùng tay đánh đồng chí Công an trong tổ tuần tra kiểm soát, rồi tiếp tục nhặt khúc gỗ rượt đánh và dùng nhiều lời lẽ xúc phạm các đồng chí Công an trong tổ tuần tra kiểm soát.

Trên cơ sở kết quả điều tra và những tài liệu chứng cứ thu thập được, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Cù Lao Dung đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Trần Văn Hùng về tội “Chống người thi hành công vụ” theo quy định tại khoản 1 Điều 330 của Bộ luật Hình sự năm 2015 và áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam để chờ xét xử.

Theo Chủ tọa phiên tòa, hành vi của bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, đã dùng vũ lực tấn công những người đang thi hành nhiệm vụ ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh tại địa phương, xâm phạm đến hoạt động bình thường, đúng đắn của cơ quan Nhà nước trong thi hành vụ công, đặc biệt đối với công cuộc đấu tranh phòng, chống dịch bệnh trong giai đoạn hiện nay. Hành vi đó còn gây mất trật tự trị an tại địa phương, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong nhân dân.

Để tăng tính răn đe, giáo dục, phiên tòa được tổ chức công khai, công tác tuyên truyền diễn biến phiên tòa được chú trọng, để đông đảo nhân dân địa phương cùng theo dõi.

Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử bị cáo thành khẩn khai báo, phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, nên được xem xét giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự. Trên cơ sở đánh giá các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự và xét tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội mà bị cáo đã gây ra, Thẩm phán chủ tọa đã quyết định xử phạt bị cáo 01 năm tù. Đây là bản án nghiêm khắc cho bị cáo và là lời cảnh tỉnh cho tất cả những ai đã và đang có ý định phạm tội, đặc biệt là trong giai đoạn phòng, chống dịch bệnh hiện nay.

Việc xét xử kịp thời vụ án “chống người thi hành công vụ” tại huyện Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng, đã khẳng định tính nghiêm minh của pháp luật. Tất cả những hành vi vi phạm pháp luật, cố tình chống đối lực lượng chức năng đang làm nhiệm vụ, đi ngược lại những nỗ lực chung của cả cộng đồng trong phòng, chống dịch Covid-19, đều phải được xử lý nghiêm khắc theo đúng quy định của pháp luật, nhằm cảnh tỉnh, răn đe, góp phần ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe của nhân dân.

Đây chỉ là một trong những vụ án “chống người thi hành công vụ” điển hình được Tòa án đưa ra xét xử nghiêm minh, thời gian qua từ sự chỉ đạo sát sao, kịp thời của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Lãnh đạo chính quyền các cấp, nhiều vụ án xét xử hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19 được các cơ quan chức năng nhanh chóng tiến hành các biện pháp xử lý.

Sau khi các vụ án liên quan đến hành vi phạm tội liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19 được khởi tố, xét xử, tình hình chấp hành quy định về phòng, chống dịch như đeo khẩu trang, khai báo y tế khi đi ra nơi công cộng được người dân thực hiện rất nghiêm túc, đúng quy định.

Trước tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, trong thời gian tới hệ thống Tòa án nhân dân sẽ chủ động phối hợp với cơ quan tố tụng cùng cấp để phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh những hành vi phạm tội liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Trong đó, áp dụng ngay thủ tục rút gọn đối với các vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự.