Hội Gầu Tào, lễ hội truyền thống của người Mông

Hội Gầu Tào là một trong những lễ hội truyền thống độc đáo của đồng bào người Mông vùng cao Tây Bắc, đặc biệt tại tỉnh Lào Cai. Đây không chỉ là dịp để bà con thể hiện tín ngưỡng, tâm linh mà còn là cơ hội gắn kết cộng đồng, giao lưu văn hóa và cầu mong may mắn, phúc lộc trong năm mới. Mùa xuân, khi hoa mận, hoa đào nở rộ khắp các triền núi, cũng là lúc hội Gầu Tào bắt đầu, mang đến không khí rộn ràng, tươi vui lan tỏa khắp các bản làng.

Hội Gầu Tào thường được tổ chức từ ngày mùng 1 đến ngày mùng 15 tháng Giêng âm lịch. Lễ hội này mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, là dịp để người Mông cầu con cái, sức khỏe, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no.

Hội cũng thường gắn liền với các gia đình thực hiện lời hứa khi đã nhận được sự phù hộ của thần linh hoặc muốn bày tỏ lòng biết ơn với trời đất. Địa điểm tổ chức hội được chọn rất kỹ lưỡng, thường là một khu đất rộng rãi, bằng phẳng, nằm giữa các dãy núi hùng vĩ để tạo không gian thiêng liêng và hòa mình vào thiên nhiên.

Cây nêu không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, là nơi kết nối giữa trời và đất, mà còn là trung tâm của các hoạt động chính trong lễ hội. Trên đỉnh cây nêu, người ta treo các dải vải sặc sỡ, tượng trưng cho lời cầu nguyện gửi đến thần linh. Cây nêu được dựng lên bằng tất cả sự trang trọng, bởi nó là biểu tượng linh thiêng, khởi đầu cho một năm mới tốt lành.

Hội Gầu Tào bắt đầu bằng nghi thức cúng bái trang nghiêm do các thầy cúng có uy tín trong cộng đồng thực hiện. Người dân trong trang phục truyền thống rực rỡ tập trung quanh cây nêu, dâng lễ vật gồm rượu, bánh và các sản vật địa phương, cầu mong một năm bình an, no đủ.

Âm thanh của khèn Mông vang lên, kết hợp cùng tiếng hát dân ca ngọt ngào, tạo nên không khí trang nghiêm nhưng không kém phần ấm cúng.

Sau phần lễ, phần hội diễn ra với rất nhiều hoạt động sôi nổi, thu hút cả người lớn và trẻ em tham gia. Các trò chơi dân gian truyền thống như ném pao, đánh yến, kéo co, thi leo cột mỡ, và bắn cung mang lại không khí vui nhộn, tiếng cười giòn tan vang vọng khắp núi rừng.

Đặc biệt, múa khèn là điểm nhấn không thể thiếu trong lễ hội Gầu Tào. Những chàng trai Mông trong bộ trang phục thổ cẩm sặc sỡ, vừa thổi khèn vừa múa những điệu múa uyển chuyển, mạnh mẽ, thể hiện sự khéo léo và bản lĩnh của người dân vùng cao.

Không chỉ dừng lại ở các trò chơi, hội Gầu Tào còn là dịp để người dân trao gửi tình cảm, kết nối tâm hồn. Những chàng trai cô gái Mông có thể gặp gỡ, tìm hiểu nhau qua các bài hát giao duyên, qua những điệu múa hay những ánh mắt e thẹn. Đây cũng là dịp để nhiều đôi lứa nên duyên vợ chồng, bắt đầu một cuộc sống mới tràn đầy hạnh phúc.

Với người dân vùng cao Lào Cai, hội Gầu Tào không chỉ là một lễ hội mà còn là linh hồn của văn hóa truyền thống, lưu giữ những giá trị bản sắc quý báu của đồng bào Mông. Qua mỗi mùa xuân, lễ hội này không chỉ mang lại niềm vui, hy vọng mà còn khẳng định sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với cộng đồng.

Những giá trị tinh thần ấy đã góp phần làm giàu thêm văn hóa dân tộc, để mỗi mùa hội, người dân không chỉ gìn giữ mà còn lan tỏa bản sắc văn hóa của mình đến với mọi người.

Dù cuộc sống hiện đại đã mang đến nhiều thay đổi, hội Gầu Tào vẫn giữ được những nét đẹp nguyên sơ của mình. Sự độc đáo trong các nghi thức, sự rực rỡ của trang phục truyền thống, sự đậm đà trong văn hóa ẩm thực, và sự náo nhiệt trong các trò chơi đã làm nên sức hút mạnh mẽ cho lễ hội.

Với những người con xa quê, hội Gầu Tào không chỉ là nơi để tìm về cội nguồn mà còn là dịp để họ tự hào về quê hương, về dân tộc của mình.

Trong cái se lạnh của tiết xuân, khi những làn mây nhẹ nhàng trôi trên đỉnh núi, hội Gầu Tào giống như một bức tranh sống động, đầy màu sắc và âm thanh. Đó là bức tranh của niềm tin, của sự gắn kết và của một nền văn hóa lâu đời mà người Mông đã gìn giữ qua bao thế hệ.

Hội Gầu Tào không chỉ là ngày hội của người dân Lào Cai mà còn là nét đẹp văn hóa đáng trân quý của cả dân tộc Việt Nam. Mỗi mùa xuân, khi tiếng khèn Mông lại vang vọng khắp núi rừng, người ta biết rằng một năm mới an lành, hạnh phúc đang đến gần.

Lập Nguyễn