Lễ hội Triều Khúc trong đời sống hiện đại

Lễ hội không chỉ là dịp để bày tỏ lòng tri ân với vị anh hùng dân tộc mà còn là thời gian để người dân gắn kết cộng đồng, phát huy những giá trị văn hóa lâu đời của quê hương.

Lễ hội làng Triều Khúc gắn liền với công lao của Phùng Hưng (Bố Cái Đại Vương), vị tướng tài ba trong lịch sử Việt Nam. Vào thế kỷ VIII, khi đất nước dưới ách đô hộ của nhà Đường, Phùng Hưng đã lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa, đánh đuổi quân xâm lược.

Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc chiến, ông từng đóng quân tại làng Triều Khúc để rèn quân và huấn luyện binh sĩ. Sau khi giành được chiến thắng và giành quyền tự chủ, ông được nhân dân suy tôn làm vua.

Để tưởng nhớ công lao của ông, dân làng Triều Khúc đã lập đền thờ và tổ chức lễ hội hàng năm nhằm tri ân vị anh hùng dân tộc.

Lễ hội làng không chỉ có ý nghĩa lịch sử mà còn mang giá trị tinh thần to lớn. Đây là dịp để con cháu trong làng thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên, giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước, tôn vinh đạo lý "uống nước nhớ nguồn".

Bên cạnh đó, lễ hội còn phản ánh sinh động những nét đẹp văn hóa của người dân Bắc Bộ, từ tín ngưỡng thờ cúng đến các hoạt động vui chơi, giải trí mang đậm bản sắc dân gian.

Lễ hội làng Triều Khúc kéo dài từ ngày mùng 9 đến ngày 12 tháng Giêng âm lịch, trong đó quan trọng nhất là hai ngày mùng 9 và mùng 10. Lễ hội mang những nét đặc trưng riêng biệt.

Phần lễ mang tính trang nghiêm và thành kính, bao gồm các nghi thức dâng hương, rước kiệu và tế lễ tại đình làng. Sáng mùng 9, người dân trong làng tập trung tại đình, nơi thờ Phùng Hưng, để làm lễ khai hội.

Các cụ cao niên, những người có uy tín trong làng, mặc áo dài truyền thống, trang trọng làm lễ dâng hương, cầu cho một năm mới bình an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Một trong những nghi thức quan trọng nhất là lễ rước kiệu. Kiệu thờ Bố Cái Đại Vương được đặt trong đình làng, được trang trí lộng lẫy với cờ hoa rực rỡ. Đoàn rước gồm hàng trăm người, trong đó có các vị bô lão, thanh niên trai tráng và các cô gái trong trang phục truyền thống.

Các bô lão, thanh niên đi thành từng hàng dài, rước kiệu quanh làng trong tiếng trống, chiêng rộn ràng. Khi đoàn rước đi qua các ngõ xóm, người dân hai bên đường thành kính thắp hương, khấn vái, cầu mong một năm mới nhiều may mắn và bình an.

Sau lễ rước kiệu là nghi thức tế lễ tại đình làng. Các bô lão đại diện cho dân làng thực hiện nghi lễ tế thần theo phong tục cổ truyền, với những bài văn tế trang trọng ca ngợi công đức của Phùng Hưng. Không khí lúc này trở nên tĩnh lặng và linh thiêng, thể hiện sự tôn kính của người dân đối với bậc tiền nhân.

Phần hội diễn ra với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao sôi nổi. Trong đó, đặc sắc nhất phải kể đến điệu múa của trai tráng trong làng hóa thân thành nữ là một nét văn hóa độc đáo chỉ có ở làng Triều Khúc.

Đây là một trong những tiết mục đặc sắc nhất của lễ hội làng Triều Khúc, mang ý nghĩa tôn vinh chiến công của nghĩa quân Phùng Hưng. Điệu múa được biểu diễn bởi các chàng trai giả gái, mặc áo tứ thân, đội khăn vấn, trang điểm rực rỡ, tay cầm trống bồng và thể hiện những động tác uyển chuyển, vui nhộn.

Điệu múa này không chỉ mang tính giải trí mà còn thể hiện tinh thần thượng võ, sự thông minh và khéo léo của người dân làng.

Lễ hội còn có nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn như đấu vật, cờ tướng, kéo co, chọi gà, bịt mắt bắt dê. Những trò chơi này thu hút đông đảo người dân trong làng tham gia, tạo không khí vui tươi, náo nhiệt.

Đặc biệt, đấu vật là một môn thể thao được người dân rất yêu thích, thể hiện tinh thần thượng võ và lòng dũng cảm. Những đô vật trong làng, từ thanh niên đến các bậc trung niên, đều hào hứng tham gia, tranh tài quyết liệt để giành giải thưởng.

Lễ hội cũng là dịp để các nghệ nhân trong làng biểu diễn các làn điệu dân ca truyền thống như ca trù và chèo. Những câu hát ngọt ngào, sâu lắng của ca trù, cùng những vở chèo đầy kịch tính, không chỉ mang đến niềm vui cho người xem mà còn góp phần giữ gìn và phát huy nghệ thuật dân gian.

Ngày nay, dù cuộc sống có nhiều thay đổi, nhưng lễ hội làng Triều Khúc vẫn được gìn giữ và tổ chức đều đặn mỗi năm, thu hút không chỉ người dân trong làng mà cả du khách từ khắp nơi đến tham gia.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, nhiếp ảnh gia, phóng viên cũng tìm về Triều Khúc vào dịp này để ghi lại những khoảnh khắc đẹp và tìm hiểu về nét văn hóa truyền thống của vùng quê Bắc Bộ.

Lễ hội không chỉ là một hoạt động văn hóa tâm linh mà còn góp phần quảng bá hình ảnh của làng Triều Khúc, thu hút khách du lịch, tạo điều kiện để phát triển kinh tế địa phương.

Người dân trong làng cũng ý thức hơn về việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, từ đó giáo dục thế hệ trẻ về lòng tự hào dân tộc và tình yêu quê hương.

Lễ hội làng Triều Khúc là một nét đẹp văn hóa đặc sắc của vùng đất Thanh Trì, TP. Hà Nội. Không chỉ mang ý nghĩa tri ân tổ tiên, tưởng nhớ công lao của Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng, lễ hội còn là dịp để cộng đồng gắn kết, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống.

Với những nghi lễ trang nghiêm, các trò chơi dân gian hấp dẫn và những điệu múa độc đáo, lễ hội làng Triều Khúc đã và đang góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa Việt Nam, để mỗi mùa xuân về, người dân nơi đây lại cùng nhau hòa mình vào không khí rộn ràng, đón chào một năm mới tràn đầy niềm vui và may mắn.

Lập Nguyễn