Hoàng Thanh T. có phạm tội Tàng trữ trái phép chất ma túy?

Nội dung vụ án thể hiện, khoảng 9 giờ 30 phút, tổ công tác Công an huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn phát hiện bắt quả tang Hoàng Thị T. có hành vi bán cho Hoàng Thanh T. một bó cây thuốc phiện với giá 3.000.000 đồng. Tiến hành cân số cây thuốc phiện có khối lượng là 02kg; cắt riêng quả của cây thuốc phiện ra cân được là 0,5kg quả tươi. Hành vi của Hoàng Thanh T. có đủ căn cứ để khởi tố về tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 249 Bộ luật Hình sự hay không? Các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Lạng Sơn có quan điểm khác nhau, chưa thống nhất để xử lý đối với Hoàng Thanh T. về Tội Tàng trữ trái phép chất ma túy tại Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Cụ thể, Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định như sau:

d) Lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 25 kilôgam;

đ) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 05 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

e) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 10 kilôgam;

Việc định tội danh đối với Hoàng Thanh T. có hai quan điểm như sau:

Quan điểm thứ nhất: Hành vi tàng trữ 0,5 kg quả thuốc phiện tươi không đủ khối lượng cấu thành tội phạm phạm, nhưng 02 kg cây thuốc phiện tươi (rễ, thân, lá) thu được của Hoàng Thanh T. đủ khối lượng cấu thành Tội tàng trữ trái phép chất ma túy quy định tại Điểm d Khoản 1 Điều 249 Bộ luật Hình sự, bởi lẽ:

Tại điểm Điểm d Khoản 1 Điều 249 Bộ luật Hình sự quy định: “Lá cây côca; lá khát (lá cây cattha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 01 kg đến dưới 10 kg”. Tại khoản 6 Điều 2 Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 có hiệu lực từ ngày 01/01/2022 quy định: “Cây có chứa chất ma túy là cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa và các loại cây khác có chứa chất ma túy do chính phủ quy định”. Do vậy, cây thuốc phiện thuộc cây có chứa chất ma túy, theo quy định Luật phòng chống ma túy nêu trên.

Quan điểm thứ hai: Hành vi của Hoàng Thanh T. không đủ yếu tố cấu thành tội Tàng trữ trái phép chất ma túy, bởi lẽ:

Khoản 1 Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015 chỉ quy định quả thuốc phiện tươi khối lượng từ 01 kg đến dưới 10 kg, cây thuốc phiện chỉ có bộ phận quả là có ma túy, bộ phận khác không có chất ma túy, nên trong điề và phải có đủ khối lượng. Kết quả giám định chỉ xác định số lượng quả thuốc phiện Hoàng Thanh T. mua có tổng khối lượng 0,5 kg không đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Bộ luật hình sự năm 2015 không mâu thuẫn với Luật phòng, chống ma túy năm 2021.

Bộ luật Hình sự đã quy định cụ thể chi tiết về bộ phận của cây thuốc Phiện có chứa chất ma túy là quả thuốc phiện, bộ phận cây coca có chứa chất ma tuy là lá, bộ phận cây cần sa chứa chất ma túy là lá, rễ, thân, cành, hoa, quả; Luật phòng chống ma túy năm 2021 và Nghị định của Chính phủ thì chỉ quy định cây thuốc phiện, cây coca, cây cần sa có chứa chất ma túy nhưng chưa chỉ rõ bộ phận nào của cây thuốc phiện, cây coca, cây cần sa chứa chất ma túy.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án và tham khảo hai quan điểm nêu trên. Tác giả nhận thấy quan điểm thứ 2 có cơ sở nhất bởi lẽ: Thuốc phiện là chất ma túy được sản xuất bằng phương pháp trồng cây thuốc phiện, sau khi có quả, người trồng cây lấy nhựa thuốc phiện từ quả tiết ra và cô đặc thành thuốc phiện. Các bộ phận khác của cây (lá, rễ, thân, hoa) không được sử dụng để sản xuất thuốc phiện. Đến nay, chưa có tài liệu nào chứng minh con người dùng lá, rễ, thân, hoa cây thuốc phiện là ma túy để sử dụng. Việc nhận thức “các bộ phận khác” (đã trừ quả) của cây thuốc phiện là căn cứ xác định tội phạm sẽ làm tăng cơ cấu cơ học phát sinh tội phạm.

Mặt khác, hiện nay Chính phủ chưa có quy định nên không thỏa mãn dấu hiệu “hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định”. Do đó, hành vi Tàng trữ trái phép 0,5 kilôgam quả thuốc phiện tươi và 02 kilôgam rể, thân, cành, lá cây thuốc phiện của Hoàng Thanh T. chưa đủ yếu tố cấu thành “Tội tàng trữ trái phép chất ma túy”.

Trên đây là ý kiến của cá nhân tác giả, rất mong nhận được ý kiến phản hồi từ quý độc giả.

Bùi Lưu Thiện, Thẩm tra viên Phòng GĐKT về hình sự, hành chính - TANDCC tại Hà Nội

Bùi Lưu Thiện, Thẩm tra viên Phòng GĐKT về hình sự, hành chính -