Phiên tòa giả định tuyên truyền về chống khai thác IUU tại phường Vũng Tàu: Lan tỏa ý thức tuân thủ pháp luật

Phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác phòng, chống khai thác IUU

Tham dự phiên tòa giả định có Đại tá Lê Văn Tú, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Bộ Tư lệnh Vùng cảnh sát biển 3; Thượng tá Nguyễn Hồng Phong, Phó Chánh án Toà án Quân sự Quân khu 7; Thượng tá Bùi Vĩnh Trân, Chủ nhiệm Chính trị Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển Vùng 3; bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó Chánh án TAND Khu vực 11 -TP. HCM; ông Nguyễn Văn Vũ, phụ trách Văn phòng đại diện Báo Công lý tại TP.HCM; đại diện lãnh đạo phường Vũng Tàu và hàng trăm ngư dân địa phương.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Văn Vũ, phụ trách Văn phòng đại diện Báo Công lý tại TP.HCM cho biết: Ngày 23/10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) đã cảnh báo “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam. Từ đó đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (gọi tắt là chống khai thác IUU), trên cả nước đã đạt nhiều kết quả quan trọng.

Thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thủy sản; các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặc biệt là Tháng cao điểm chống khai thác IUU từ 15/10/2025 – 15/11/2025 do Thủ tướng Chính phủ phát động; đồng thời tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền chống khai thác IUU, Báo Công lý, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3, Tòa án quân sự Quân khu 7 và TAND TP. HCM cùng cấp ủy, chính quyền địa phương phối hợp tổ chức “Phiên tòa giả định”, tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU cho cán bộ, nhân dân trên địa bàn.

Thông qua chương trình, ban tổ chức mong muốn các cơ quan chức năng, đặc biệt là bà con ngư dân nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tập thể, cá nhân, phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác phòng, chống khai thác IUU. Từ đó, đóng góp tích cực làm tốt công tác chuẩn bị phục vụ Đoàn Thanh tra EC sang làm việc tại Việt Nam lần thứ 5 dự kiến diễn ra cuối tháng 11/2025.

Lan tỏa pháp luật bằng “câu chuyện pháp đình” thực tế

Công tác chuẩn bị phiên tòa giả định được Ban tổ chức xây dựng công phu, kỹ lưỡng. Tại phiên tòa giả định, TAND khu vực 11 – TP.HCM xét xử vụ án “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép” và “Gây rối loạn hoạt động của phương tiện điện tử” đối với Nguyễn Văn Dũng và Nguyễn Văn Hiền, hai chủ tàu cá tại TP.HCM.

Các tình tiết đều dựa trên vụ án xảy ra thực tế, là những chuỗi hành vi các ngư dân dễ mắc phải nếu không tỉnh táo đề phòng. Theo đó, với mục đích đưa tàu qua vùng biển nước ngoài đánh bắt sẽ thu được nhiều nguồn lợi hải sản hơn, thu lợi cao hơn đánh bắt ở vùng biển Việt Nam, Nguyễn Văn Dũng là chủ tàu đã bàn bạc, phân công Nguyễn Văn Hiền dùng cặp tàu có số hiệu BR-VT 05-TS, BR-VT 006-TS tổ chức đưa 06 người (chưa tính Dũng và Hiền) qua vùng biển của nước ngoài để khai thác hải sản trái phép.

Nguyễn Văn Dũng còn chỉ đạo Hiền phân công ngư phủ xóa số tàu cá và tháo gỡ thiết bị giám sát hành trình để gửi cho Phạm Văn Phong cất giữ.

Hành vi đó của bị cáo Nguyễn Văn Dũng và Nguyễn Văn Hiền là hành vi nguy hiểm cho xã hội, trực tiếp xâm phạm đến trật tự quản lý hành chính và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) của Việt Nam, trong đó Dũng giữ vai trò chủ chốt trong vụ án nên cần phải xử lý nghiêm.

Từ đó, các bị cáo Nguyễn Văn Dũng và Nguyễn Văn Hiền bị truy tố về các tội “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép” theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 348 Bộ luật Hình sự và tội “Gây rối loạn hoạt động của phương tiện điện tử” theo quy định tại điểm e khoản 2 Điều 287 Bộ luật Hình sự.

Các hành vi của Dũng và Hiền còn gây ảnh hưởng đến uy tín quốc gia trong nỗ lực gỡ “thẻ vàng” IUU. Sau quá trình xét xử, tranh tụng, HĐXX tuyên phạt bị cáo Dũng 10 năm tù; bị cáo Hiền8 năm tù về hai tội danh nêu trên.

Qua câu chuyện thực tế cho thấy một trong những khó khăn lớn hiện nay là một số ngư dân còn chưa nắm bắt đầy đủ các quy định về khai thác, ghi chép nhật ký, thiết bị giám sát hành trình, hay quy định về xử phạt vi phạm…

Không ít ngư dân vẫn còn tâm lý chủ quan, chưa coi trọng việc tuân thủ quy định. Nhiều trường hợp bị xử phạt hành chính, tước giấy phép khai thác hoặc bị nước ngoài bắt giữ tàu do vi phạm vùng biển. Điều này không chỉ gây thiệt hại lớn về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh chung của Việt Nam.

Chính vì vậy, ngoài việc xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm, cần đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật thường xuyên, liên tục, tạo thành “văn hóa tuân thủ pháp luật” trong cộng đồng ngư dân. Khi ý thức chấp hành được nâng cao, biển không chỉ là nguồn sống cho ngư dân mà còn là không gian của trật tự và kỷ cương.

Hiểu luật để phát triển nghề biển bền vững

Tại phiên tòa giả định, nhiều ngư dân chia sẻ: Trước đây khi ra khơi, chỉ nghĩ làm sao có cá, có mực, đôi khi vi phạm nhưng không biết. Chính sự thiếu hiểu biết đó khiến không ít ngư dân phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Đơn cử việc không bật thiết bị giám sát hành trình VMS hoặc không ghi nhật ký khai thác đúng quy định có thể bị phạt hàng chục triệu đồng, thậm chí bị tước quyền khai thác.

Qua các hoạt động tuyên truyền, ngư dân đang hiểu rõ hơn các quy định tại Luật Thủy sản 2017 và các văn bản hướng dẫn để mọi tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên phải lắp đặt và duy trì hoạt động thiết bị giám sát hành trình 24/24 giờ khi ra khơi; chủ tàu và thuyền trưởng có trách nhiệm ghi, nộp nhật ký khai thác trung thực, đầy đủ. Đồng thời, ngư dân phải tuân thủ nghiêm vùng được cấp phép, không được tự ý vượt ranh giới hoặc xâm phạm vùng biển nước ngoài…

Việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản là nghĩa vụ pháp lý và đạo đức của mỗi ngư dân. Các hành vi như sử dụng thuốc nổ, xung điện, chất độc để khai thác, hoặc khai thác trong khu vực cấm, mùa sinh sản… đều bị cấm tuyệt đối. Đây là quy định không chỉ để bảo vệ tài nguyên mà còn bảo vệ chính tương lai của nghề cá.

Anh Trần Văn Long, ngư dân phường Vũng Tàu xúc động cho biết: "Qua phiên tòa giả định và buổi tuyên truyền thực tế, tôi hiểu rõ rằng, mỗi mẻ cá hôm nay phải dành lại phần cho ngày mai, để con cháu sau này còn được bám biển, bám nghề, kế tục truyền thống cha ông".

Phối hợp đồng bộ để cùng chung tay bảo vệ biển đảo và nghề cá Việt Nam

Công tác phòng, chống khai thác IUU và tuyên truyền pháp luật cho ngư dân đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương, các hội, đoàn thể và chính bà con ngư dân.

Suốt nhiều năm qua, tàu tuần tra của Cảnh sát biển Vùng 3 thường xuyên nhắc nhở, hỗ trợ ngư dân xử lý tình huống, đồng thời ghi nhận, biểu dương những cá nhân gương mẫu chấp hành tốt pháp luật.

Tại phần tọa đàm, đại diện Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3 và Tòa án Quân sự Quân khu 7 trực tiếp trao đổi, giải đáp các vấn đề pháp luật liên quan đến chống khai thác IUU.

Các ngư dân tại phường Vũng Tàu đã nêu nhiều câu hỏi, bà Huỳnh Thị Thơ đặt vấn đề cần làm thế nào để không vi phạm IUU? Ông Lê Hoàng Nam hỏi về thiết bị giám sát bị trục trặc, phải gỡ mang vào bờ thì xử lý như thế nào? Ông Nguyễn Đình Ngọc hỏi những hành vi vi phạm IUU nào bị xử lý hình sự?…

Đại diện Cảnh sát biển đã trả lời chi tiết các tình huống. Qua đó giải thích cặn kẽ các quy định pháp luật trong khai thác thủy sản để tránh bị xử phạt, sâu xa hơn để bảo vệ chính bà con ngư dân, bảo vệ ngư trường và bảo vệ tương lai con cháu.

Khi mỗi ngư dân hiểu luật, làm đúng luật, mỗi con tàu ra khơi không chỉ mang theo hy vọng về mẻ cá đầy khoang, mà còn mang theo niềm tự hào về nghề truyền thống đang đổi mới, văn minh và bền vững.

Đại tá Lê Văn Tú, Bí thư Đảng uỷ, Chính ủy Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3 chia sẻ: Lực lượng Cảnh sát biển đang tăng cường kiểm tra sâu rộng, áp dụng đồng bộ các giải pháp để giám sát chặt chẽ hoạt động đánh bắt, hỗ trợ, đồng hành và giúp bà con khắc phục ngay các vi phạm. Ông mong bà con chấp hành thật nghiêm túc các quy định chống khai thác IUU.

Để gỡ “thẻ vàng” của EC, để nghề cá Việt Nam tiếp tục phát triển, không có con đường nào khác ngoài nâng cao nhận thức, lan tỏa tinh thần “thượng tôn pháp luật”. Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, chúng ta tin tưởng vào một tương lai xanh cho biển cả, nơi pháp luật được tôn trọng, ngư dân được bảo vệ và nguồn lợi thủy sản được tái sinh.

Tại buổi tuyên truyền, Ban tổ chức đã tổ chức buổi lễ ký cam kết không vi phạm IUU. Đại diện 10 chủ tàu thuyền đánh bắt hải sản trên biển tham dự lễ ký trước sự chứng kiến của lãnh đạo Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3; đại diện Tòa án Quân sự Quân khu 7; đại diện Báo Công lý; đại diện TAND TP. HCM; đại diện chính quyền địa phương.

Đại diện Ban tổ chức đã trao tặng các phần quà nghĩa tình, ấm áp, góp phần động viên tinh thần để bà con ngư dân an tâm đánh bắt trên ngư trường biển đảo quê hương.

Tại phiên tòa giả định, Báo Công lý đã trao tặng 10 phần quà đến các gia đình chính sách trên địa bàn phường Vũng Tàu, góp phần giúp bà con ổn định cuộc sống.