Đề xuất buộc kiểm định khí thải với xe máy vào Hà Nội, TP Hồ Chí Minh từ 01/01/2027

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, việc xây dựng lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy nhằm kiểm soát và giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí do khí thải gây ra. Qua đó, chính sách này góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cải thiện chất lượng môi trường sống, đồng thời tạo nền tảng pháp lý để loại bỏ dần các phương tiện cũ, không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải.

Không dừng lại ở khía cạnh môi trường, lộ trình kiểm soát khí thải cũng là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm thúc đẩy phát triển giao thông đô thị bền vững, hiện đại, giảm phát thải khí nhà kính và thể hiện cam kết của Việt Nam đối với các thỏa thuận quốc tế về biến đổi khí hậu.

Nguyên tắc thực hiện: Cân bằng giữa môi trường và sinh kế người dân

Dự thảo Quyết định được xây dựng trên quan điểm xuyên suốt là đặt sức khỏe cộng đồng và bảo vệ môi trường lên hàng đầu. Tuy nhiên, lộ trình áp dụng phải được thực hiện một cách thận trọng, có tính toán kỹ lưỡng đến tác động kinh tế - xã hội, đặc biệt đối với những người thu nhập thấp vốn phụ thuộc vào xe máy làm phương tiện mưu sinh.

Chính sách cũng xác định rõ ưu tiên triển khai trước tại những khu vực có mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng, đặc biệt là các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM. Việc mở rộng phạm vi áp dụng sẽ được thực hiện từng bước, có thử nghiệm và đánh giá kỹ lưỡng trước khi nhân rộng toàn quốc.

Song song với việc kiểm soát và loại bỏ các phương tiện không đạt chuẩn khí thải, Chính phủ cũng định hướng khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng phương tiện xanh như xe máy điện hoặc xe sử dụng công nghệ thân thiện với môi trường. Để đạt được điều đó, cần có các chính sách hỗ trợ đồng bộ như: hỗ trợ kỹ thuật kiểm định, hỗ trợ tài chính trong chuyển đổi phương tiện, và các chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng.

Lộ trình cụ thể theo từng giai đoạn

Dự thảo đề xuất lộ trình áp dụng kiểm định khí thải cho xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành theo từng địa phương và thời điểm sản xuất xe. Cụ thể:

• Từ ngày 01/01/2027, việc kiểm định khí thải sẽ được áp dụng tại hai đô thị lớn là Hà Nội và TP.HCM.
• Từ ngày 01/01/2028, mở rộng ra bốn thành phố trực thuộc Trung ương còn lại là Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Thừa Thiên Huế.
• Từ ngày 01/01/2030, áp dụng tại tất cả các tỉnh, thành phố còn lại. Các địa phương có thể linh hoạt điều chỉnh thời hạn sớm hơn tùy theo điều kiện thực tế.

Việc áp dụng giới hạn khí thải được phân theo năm sản xuất của phương tiện:

• Xe mô tô sản xuất trước năm 2008: áp dụng Mức 1 (thấp nhất).
• Xe sản xuất từ 2008 - 2016: áp dụng Mức 2.
• Xe sản xuất từ 2017 đến 30/6/2026: áp dụng Mức 3.
• Xe sản xuất từ 01/7/2026 trở đi: áp dụng Mức 4 (nghiêm ngặt nhất).

Đối với xe gắn máy (thường là xe dung tích nhỏ dưới 50cc):

• Xe sản xuất trước năm 2016: áp dụng Mức 1.
• Xe sản xuất từ 2017 đến 30/6/2027: áp dụng Mức 2.
• Xe sản xuất từ 01/7/2027 trở đi: áp dụng Mức 4.

Đặc biệt, từ ngày 01/01/2032, toàn bộ xe mô tô, xe gắn máy lưu hành tại Hà Nội và TP.HCM phải đạt Mức 2 trở lên. Ngoài ra, các phương tiện lưu thông vào “vùng phát thải thấp” tại Hà Nội – khu vực sẽ được xác định theo Luật Thủ đô – bắt buộc phải đáp ứng các quy định khí thải theo nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố.

Việc siết chặt kiểm soát khí thải đối với xe máy là xu thế tất yếu trong bối cảnh ô nhiễm không khí đang trở thành vấn đề cấp bách ở nhiều đô thị tại Việt Nam. Dự thảo Quyết định lần này là bước khởi đầu nhằm từng bước hiện thực hóa cam kết giảm phát thải khí nhà kính, phát triển đô thị xanh và nâng cao chất lượng sống cho người dân.