Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình: Việc xem xét một vụ án phải tuân theo trình tự luật định

Sáng 20/11, Quốc hội thảo luận về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XV.

Đã có hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán TANDTC

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (TP Đà Nẵng) cho biết, bà nhận được nhiều đơn của cử tri về hai vụ án liên quan đến đất đai xảy ra TP Đà Nẵng trong các năm 2010, 2011. Và qua nghiên cứu bản án thấy “có những điểm khó hiểu" về việc xác định thiệt hại của vụ án.

Nữ đại biểu TP Đà Nẵng dẫn hai vụ án đều do TAND TP Hà Nội xử sơ thẩm và TAND Cấp cao tại Hà Nội xử phúc thẩm (vụ án Vũ “Nhôm” và vụ Trần Văn Minh), đều liên quan tới ba tài sản nhà nước tại TP Đà Nẵng. Một vụ trị giá thiệt hại của tài sản được xác định tại thời điểm các bị cáo thực hiện hành vi phạm tội, một vụ xác định tại thời điểm khởi tố vụ án.

Một trong hai vụ, Viện trưởng VKSNDTC sau đó đã kháng nghị sửa bản án theo hướng xác định trị giá thiệt hại tại thời điểm khởi tố vụ án. Tuy nhiên, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã bác đơn kháng nghị và cho rằng việc xác định thiệt hại trong vụ án, khoa học pháp lý và pháp luật hình sự đều quy định việc xác định thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra được xác định tại thời điểm bị cáo thực hiện hành vi phạm tội.

Trước vấn đề đại biểu nêu, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã có một nghị quyết hướng dẫn tất cả vụ án sẽ phải xử xác định hậu quả ở thời điểm hành vi phạm tội xảy ra chứ không phải thời điểm phát hiện.

“Vì có thể nhiều năm sau chúng ta mới phát hiện, không thể lấy nhiều năm sau đó để xác định hậu quả. Những vụ xảy ra trước khi có nghị quyết của HĐTP, trái với nghị quyết của HĐTP, không đúng sẽ phải xem xét lại” - Chánh án giải thích.

Về cơ sở khoa học, Chánh án cho biết, các yếu tố cấu thành tội phạm đều phải xác định tại cùng một thời điểm sự kiện tội phạm xảy ra. Không thể có việc hành vi, động cơ, mục đích, thủ đoạn thì xác định ở thời điểm sự kiện tội phạm xảy ra, riêng hậu quả thì lại xác định tại thời điểm phát hiện vụ việc, tức khởi tố, bởi như vậy là không công bằng.

Theo Chánh án, hậu quả của hành vi phạm tội gây ra cho xã hội phải do chính hành vi đó gây ra, chứ không phải do các yếu tố bên ngoài.

“Một lô đất tăng giá, ví dụ ở năm nay là 100 tỷ, sang năm lên 200 tỉ, sang năm nữa lên 300 tỉ. Đó là do thị trường, chứ không phải do hành vi phạm tội gây ra. Nếu chúng ta xác định giá trị đất tại thời điểm phát hiện thì trong thực tế sẽ có những bất cập khác” – Chánh án Nguyễn Hòa Bình nêu ví dụ.

Người đứng đầu hệ thống Toà án phân tích, có nhiều loại vụ án xử các tội khác nhau như buôn lậu máy tính, điện thoại hay các tội hối lộ, trộm cắp, tham ô…

“Đất tăng theo thời gian, còn máy tính thì giảm giá trị theo thời gian. Nếu xác định tại thời điểm phát hiện vụ án thì có loại tội sẽ tăng hậu quả, có loại loại tội sẽ giảm, như vậy là không hợp lý”- Chánh án phân tích.

Chỉ xem xét lại vụ án theo trình tự luật định

Đề cập đến vấn đề Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã có Nghị quyết theo yêu cầu Quốc hội, hướng dẫn tất cả các vụ án sẽ xử xác định hậu quả tại thời điểm xảy ra hành vi phạm tội, không phải theo thời điểm phát hiện. Vì có thể hành vi phạm tội xảy ra nhưng nhiều năm sau mới phát hiện.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, những vụ án xảy ra trước khi có Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán, trái với Nghị quyết, không đúng sẽ phải xem xét lại. Tuy nhiên, đối với ý kiến đại biểu đưa ra một số vụ án cụ thể, Chánh án cho biết trình tự xem xét lại các vụ án đã xác định không đúng thời điểm xác định hậu quả phải theo trình tự của luật định.

“Đại biểu có đề nghị Tòa án phải làm cái này, cái khác. Nhưng việc xem xét một vụ án phải theo trình tự của luật định. Tòa án không thể căn cứ ý kiến tại hội trường hay của ai đó để xem xét mà phải căn cứ trình tự của pháp luật tố tụng”, Chánh án TANDTC khẳng định