Đặt nền móng hiện thực hóa Tòa án điện tử, Tòa án thông minh ở Việt Nam

Tăng cường ứng dụng công nghệ vào nhiều lĩnh vực hoạt động

Phát biểu tại buổi Lễ, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ vui mừng đến dự Lễ Khánh thành “Trung tâm Giám sát, điều hành; Trung tâm Tư liệu – Thư viện; Phần mềm Trợ lý ảo và Nền tảng xét xử trực tuyến Tòa án nhân dân”. Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và với tình cảm cá nhân, đồng chí Vương Đình Huệ gửi tới các đồng chí lãnh đạo, các vị đại biểu, cùng toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Tòa án các cấp lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Chủ tịch Quốc hội nhiệt liệt hoan nghênh Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao đã chủ động, tích cực triển khai xây dựng và hoàn thành công trình “Trung tâm Giám sát, điều hành; Trung tâm Tư liệu- Thư viện; Phần mềm Trợ lý ảo và Nền tảng xét xử trực tuyến Tòa án nhân dân” đúng vào dịp Đảng và Nhà nước ta chuẩn bị Kỷ niệm 92 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2022). Chúc mừng Tòa án nhân dân tối cao có thêm những công trình, nền tảng công nghệ mới, phục vụ đắc lực cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đồng thời cũng đánh dấu một bước tiến lớn trong việc ứng dụng công nghệ vào hỗ trợ hoạt động của các Tòa án.

Đồng chí Vương Đình Huệ nhấn mạnh, Đảng, Nhà nước đánh giá rất cao việc Tòa án nhân dân đã xác định đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào hoạt động là một đột phá chiến lược để đổi mới tổ chức, hoạt động và nâng cao chất lượng xét xử trong tình hình mới. Tòa án các cấp đã quán triệt và thống nhất nhận thức chuyển đổi số là giải pháp then chốt để khắc phục những hạn chế, điểm nghẽn trong hoạt động; từ đó hỗ trợ để các Thẩm phán hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Với định hướng và quyết tâm đó, trong một khoảng thời gian không dài, Tòa án nhân dân tối cao đã hoàn thành việc xây dựng “Trung tâm Giám sát, điều hành; Trung tâm Tư liệu - Thư viện; Phần mềm Trợ lý ảo và Nền tảng xét xử trực tuyến Tòa án nhân dân”.

Những công trình quan trọng này của hệ thống Tòa án là minh chứng cụ thể cho quyết tâm chính trị, tầm nhìn chiến lược của Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao trong việc định hướng tương lai phát triển của Tòa án nhân dân và nền tư pháp nước nhà. Công trình này đã xây những viên gạch đầu tiên, đặt nền móng cho việc hiện thực hóa Tòa án điện tử, Tòa án thông minh ở Việt Nam trong tương lai. Ý nghĩa quan trọng của các công trình này không chỉ giới hạn trong việc nâng cao chất lượng hoạt động mà còn là công cụ hỗ trợ đắc lực cho các Thẩm phán thực hiện tốt nhiệm vụ xét xử; từng bước đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn; đáp ứng được mong đợi của nhiều thế hệ cán bộ, công chức Tòa án, nhất là các Thẩm phán, người giữ chức danh tư pháp.

Việc khánh thành, đưa vào sử dụng “Nền tảng xét xử trực tuyến” cùng với việc ban hành “Thông tư liên tịch quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành tổ chức phiên tòa trực tuyến” trong một thời gian ngắn ngay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, quyết tâm, lỗ lực lớn của hệ thống Tòa án trong việc đồng hành, hỗ người dân, doanh nghiệp. Đây cũng là giải pháp kịp thời, phù hợp và hiệu quả để chủ động thích ứng an toàn với tình hình dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp và ảnh hưởng lớn đến hoạt động tố tụng tại Tòa án.

Ghi nhận những thành tựu trong cải cách tư pháp của hệ thống Tòa án nhân dân, Chủ tịch Quốc hội khẳng định, trong những năm qua, tình hình khu vực và thế giới có những diễn biến phức tạp, khó lường; song đất nước ta tiếp tục đạt được những thành tựu rất quan trọng trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Những thành tựu này có được là do sự nỗ lực, chung sức, chung lòng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị, trong đó sự có đóng góp quan trọng, mang dấu ấn đậm nét của các Tòa án. Tòa án các cấp đã rất chủ động trong chỉ đạo, điều hành, tập trung nguồn lực, đề ra nhiều chủ trương với những giải pháp đột phá, sáng tạo để nâng cao chất lượng xét xử; hoàn thành tốt nhiệm vụ, đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu quan trọng Quốc hội giao với chất lượng cao; góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; giữ vững ổn định chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; góp phần tạo môi trường lành mạnh, ổn định cho sự phát triển đất nước.

Với chức năng, nhiệm vụ đã được Hiến định: “Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp”, Đảng, Nhà nước đã rất quan tâm, ưu tiên đầu tư và có nhiều cơ chế, chính sách tạo điều kiện cho Tòa án phát triển, trong đó quan tâm, chú trọng đến việc đầu tư nguồn lực để đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Nhờ đó, trong những năm qua, Tòa án các cấp đã không ngừng lớn mạnh, đạt được nhiều tiến bộ vượt bậc, được Đảng, Nhà nước, Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Đặc biệt, trong thời gian qua, hệ thống Tòa án đã rất tích cực, nỗ lực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động; đã chủ động xây dựng và đề xuất nhiều chủ trương, chính sách quan trọng làm nền tảng để tăng cường ứng dụng công nghệ vào nhiều lĩnh vực hoạt động. Dưới sự quan tâm, tạo điều kiện của Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, hệ thống Tòa án đã đạt được những thành tựu quan trọng trong việc ứng dụng khoa học, công nghệ vào hoạt động, nổi bật.

Các dịch vụ công trực tuyến của Tòa án như: gửi, nhận đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ và cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng trực tuyến; nộp tạm ứng án phí trực tuyến; đăng ký trực tuyến cấp sao bản án, tài liệu trong hồ sơ vụ án; công bố bản án, quyết định của Toà án; án lệ và Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao được đưa vào sử dụng đã được người dân, xã hội đón nhận, đánh giá cao. Kể từ khi Tòa án nhân dân tối cao tích hợp các dịch vụ công này lên Cổng dịch vụ công quốc gia, đến nay đã tiếp nhận, giải quyết gần 10.000 yêu cầu đăng ký, sử dụng dịch vụ trực tuyến. Thành công của các dịch vụ này đã đặt nền móng quan trọng cho việc xây dựng và triển khai thủ tục tố tụng điện tử tại Tòa án trên môi trường mạng.

Trang thông tin điện tử công bố bản án, quyết định của Toà án và Án lệ sau khi được đưa vào sử dụng đã đăng tải được gần 700.000 bản án, quyết định với hơn 100 triệu lượt truy cập tra cứu, khai thác đã góp phần nâng cao chất lượng xét xử, chất lượng bản án, quyết định của Tòa án; tăng cường tính công khai, minh bạch; tăng cường sự giám sát của nhân dân và củng cố niềm tin của người dân vào hoạt động của Tòa án. Hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến đến hơn 800 điểm cầu sau khi đưa vào sử dụng đã tạo nên môi trường làm việc, tương tác nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả giữa các Tòa án.

Trung bình hàng năm hệ thống truyền hình hội nghị phục vụ hơn 1.200 phiên họp cho Tòa án các cấp đã giúp ngân sách nhà nước tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng kinh phí tổ chức các cuộc họp, hội nghị, hội thảo, tập huấn. Hệ thống các phần mềm phục vụ công tác quản lý, điều hành và giải quyết các loại vụ án, vụ việc được xây dựng đã giúp các Tòa án dễ dàng theo dõi, xử lý, giải quyết được khối lượng lớn công việc trong bối cảnh yêu cầu phải giải quyết trong thời gian ngắn, số lượng công việc ngày càng nhiều.

Kết quả đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để hiện đại hóa các mặt hoạt động tại Tòa án các cấp bước đầu đã thu được những kết quả đáng khích lệ; chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động ngày càng được nâng cao, tạo tiền đề cho việc cho việc thực hiện chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử, Tòa án thông minh trong tương lai. Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhiệt liệt hoan nghênh, chúc mừng, biểu dương những cố gắng, nỗ lực và những thành tích của hệ thống Tòa án nhân dân.

Bảo đảm nguồn lực, cơ sở vật chất để xây dựng Tòa án điện tử

Những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho Tòa án nhân dân thông qua việc ban hành nhiều cơ chế, chính sách để tạo điều kiện cho các Tòa án phát triển lớn mạnh. Quốc hội đã và sẽ tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để Tòa án hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị trước Đảng, trước Nhân dân. Để thực hiện thắng lợi trọng trách đó, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Tòa án các cấp cần thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của Toà án nhân dân. Các Tòa án cần nỗ lực phấn đấu, hoàn thành trọng trách bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân đã tin tưởng giao phó.

Tòa án các cấp đẩy mạnh hơn nữa công cuộc cải cách tư pháp trong Tòa án nhân dân với nhiều giải pháp đổi mới, sáng tạo. Tích cực tham mưu cho Đảng, Quốc hội về Chiến lược cải cách tư pháp trong Tòa án nhân dân; về xây dựng và thực hiện Đề án hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045; Đề án xây dựng Tòa án điện tử ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Ngoài ra, hệ thống Tòa án cần tích cực tham gia xây dựng thể chế, xây dựng pháp luật để kịp thời giải quyết yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn. Nghiên cứu, hoàn thiện chính sách, pháp luật để tạo hành pháp pháp lý cho việc thực hiện chiến lược chuyển đổi số và Tòa án điện tử ở nước ta. Tổ chức triển khai thi hành hiệu quả các Nghị quyết của Quốc hội về công tác Tòa án, nhất là Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến; khẩn trương xây dựng, ban hành, đề xuất cơ quan có thẩm quyền ban hành các văn bản để tổ chức thi hành hiệu quả các Nghị quyết của Quốc hội trong thực tiễn.

Đồng thời Tòa án nhân dân tăng cường công khai, minh bạch và bảo đảm sự giám sát của Nhân dân, cử tri đối với hoạt động Tòa án. Xây dựng Tòa án phục vụ nhân dân. Đổi mới thủ tục tố tụng tư pháp tại Tòa án nhằm phục vụ tốt nhất, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân tiếp cận thông tin tư pháp và Tòa án. Đẩy mạnh thực hiện nhiều giải pháp đột phá để tăng cường sự giám sát của Nhân dân, cơ quan dân cử và công luận đối với Tòa án. Nghiên cứu, đề xuất với Đảng, Quốc hội đổi mới chế định Nhân dân tham gia xét xử để Nhân dân trực tiếp thực hiện quyền tư pháp, giám sát tư pháp.

Về ứng dụng công nghệ và đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số các mặt hoạt động của Tòa án theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, đồng chí Vương Đình Huệ mong muốn các Tòa án cần tăng cường ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử là động lực quan trọng, là điều kiện để các Tòa án đổi mới căn bản, toàn diện phương thức hoạt đông. Đây là cơ hội để các Tòa án thích ứng và hoạt động hiệu quả hơn trong bối cảnh cuộc cánh mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi mạnh mẽ, toàn diện mọi mặt đời sống xã hội trong đó có Tòa án. Việc tăng cường đầu tư, ứng dụng công nghệ trong hoạt động phải quán triệt quan điểm lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm; lấy nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và lợi ích của người dân, doanh nghiệp và xã hội làm thước đo để đánh giá kết quả. Xác định đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức cho cán bộ, công chức Tòa án là yếu tố quan trọng, quyết định đến sự thành công trong thực hiện chiến lược chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử theo tinh thần cải cách tư pháp.

Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành cần tiếp tục quan tâm, bảo đảm nguồn lực, cơ sở vật chất phù hợp với đặc thù hoạt động và yêu cầu cải cách hệ thống Tòa án, nhất là nguồn lực để triển khai, xây dựng Tòa án điện tử. Cấp ủy, chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ, tạo điều kiện để Tòa án các địa phương hoàn thành tốt trọng trách được giao. Trong nhiệm kỳ này, Quốc hội sẽ quan tâm, dành nguồn lực để giải quyết cơ bản nhu cầu của Tòa án về cơ sở vật chất, về chuyển đổi số và xây dựng Tòa án điện tử để đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2025 hệ thống Tòa án sẽ hoàn thành xây dựng Tòa án điện tử theo đúng cam kết trong cộng đồng ASEAN.

Trước những thời cơ và thách thức mới, nhiệm vụ của Tòa án các cấp rất nặng nề. Song với bề dày truyền thống, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tin tưởng rằng nhất định Tòa án sẽ vượt qua mọi khó khăn, thách thức, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và sự kỳ vọng của Nhân dân.

Nhân dịp xuân mới 2022 và chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc - Xuân Nhâm Dần, Chủ tịch Quốc hội chúc toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Tòa án các cấp cùng gia đình một năm mới dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống.